یادداشت ، دو دیدگاه متفاوت در ناآرامی های هنگ کنگ - کشتی کروز

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

با تور چین سفری خاطره انگیز را تجربه کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، هزاران نفر از مردم هنگ کنگ در هفته های اخیر در اعتراض به لایحه جنجالی استرداد مجرمان از هنگ کنگ به چین تظاهرات کردند.

شی جین پینگ در واکنش به تحولات و ناآرامی های سه ماه گذشته در مناطق هنگ کنگ گفت، هنگ کنگ، ماکائو و تایوان از عمده ترین چالش های فعلی چین هستند. رئیس جمهوری چین تاکید کرد، همه مسئولان این کشور باید برای مقابله با چالش هایی که از این سه منطقه شکل می گیرد، آماده شوند. هنگ کنگ از سال 1842 تا 1997 تحت سیطره انگلیس بود اما در سال 1997 به چین پیوست. اما پرسش اصلی این است که چه عللی باعث تشدید ناآرامی های هنگ کنگ شده است؟ باعث کارشناسان درباره ناآرامی های چند هفته اخیر تایوان دو دیگاه متفاوت دارند:

1-ریشه داخلی:

به اعتقاد عده ای از کار شناسان ناآرامی های اخیر یک موضوع داخلی است. اولین جرقه این ناآرامی پس از ارائه طرح استرداد برخی مجرمان به چین زده شد که با اعتراضات گسترده اکنون به حالت تعلیق درآمده است. معترضان اعتقاد دارند طبق توافق سال 1997 بین بریتانیا و چین، پکن با اعطای برخی آزادی ها مانند سیستم قضایی مستقل و آزادی بیان هنگ کنگ موافقت کرده، اما طرح استرداد برخی مجرمان به چین ناقض این توافق و احتمالاً مقدمه ای برای دخالتهای بیشتر چین خواهد بود. البته این احتمال وجوددارد با لغو طرح استرداد مجرمان به چین، به تدریج از شدت ناآرامیها کاسته شود. البته در این میان رسانه های کشورهای غربی بی میل نیستند با توجه به هفتادمین سالگرد تشکیل چین، ناارامی ها اخیر هنک کنگ را برجسته اطلاع رسانی کنند.

2-ریشه خارجی:

اما در این میان برخی از ناظران سیاسی ناآرامی های اخیر هنک کنگ را محصول دخالتهای کشورهای خارجی غربی می دانند. اعتراض ها در هنگ کنگ بر سر استرداد یک متهم به چین آغاز شد ولی معترضان هم اکنون باتغییر خواسته های خود و تحت تأثیر دخالت های غربی ها خواستار خودمختاری کامل و برکناری رئیس اجرایی هنگ کنگ هستند که منصوب چین است. رئیس پژوهشکدۀ چین متعلق به دانشگاه فو دان شانگهای، چندی پیش در مصاحبه با تلویزیون مرکزی این کشور گفت: این الگوی انقلاب های رنگی است ولی بی تردید اجرای آن در هنگ کنگ ناکام می ماند.

ناآرامی های هنک کنگ؛ سناریوهای پیش روی چین:

1-سناریو نخست آنست که با ادامه اعتراض ها در هنک کنگ ، دولت مرکزی چین با برکناره گیری کری لام دست بزند و با در پیش دریافت سیاست مدارا به فرسایشی شدن تظاهرات خیابانی و خاتمه آن امید داشته باشد البته طولانی شدن این تظاهرات می تواند چالشی سیاسی برای دولت هنگ کنگ و به خصوص برای چین به عنوان سرزمین مادری به همراه داشته باشد.

2-سناریو دوم مبتنی بر برخورد خشونت آمیزدولت هنگ کنگ با معترضان در صورت طولانی شدن تظاهرات خیابانی است که در این صورت پیش بینی می شود دخالت آمریکا و برخی دیگر ازکشورهای غربی برای توقف این شرایط در هنگ کنگ گسترده و فوری است به گونه ای که بتوانند چین را به چالشی جدی و عمیق بکشانند که حتی ممکن است این مسئله را به شورای امنیت ببرند که البته هر گونه اقدام برای تشدید فشار بر پکن با حق وتوی چین در این شورا رنگ می بازد.

نتیجه گیری

از منظر بسکمک از کارشناسان ، یکی از علل مهم رویدادهای اخیر هنگ کنگ، مداخله مستقیم آمریکا و در پشت آن جنگ تجاریست که آمریکا با چین برپا کرده است. یکی از مقامات آمریکا علناً گفت که بروز راهپیمایی اعتراضی در هنگ کنگ به سود آمریکا است و به نظر او کشورش می تواند با این برگ در مذاکرات تجاری بر چین فشار وارد کند. در مجموع درباره علل ناآرامی ها هنک کنگ و چشم انداز تحولات آینده چین واحد می توان به چند نکته اشاره کرد:

نکته اول این که، 9 مهر ماه دولت چین هفتادمین سالروز تاسیس جمهوری خلق چین خبر را در این کشور جشن می گیرد. این رویداد برای دولت چین و شی جین پینگ که در مسایل سیاسی و اقتصادی با آمریکا دست وپنجه نرم می کنند، حائز اهمیت است. از این منظر هر گونه ناآرامی ها در مناطق مختلف چین به ویژه در هنک گنگ، تبت و ماکائو به عنوان پاشنه آشیل دولت چین تلقی می شود و طبیعتا استمرار این اعتراضها حداقل برای دولت آمریکا برای افزایش چانه زنی بسیار مطلوب خواهد بود.

نکته بعدی اینکه، برای چین مسایل تایوان، ماکائو و هنگ کنگ جزو حساس ترین موضوعات محسوب می شود و هر کشوری که با این سه موضوع برخوردی مناسب داشته باشد می تواند روابط حسنه ای با چین برقرار کند.اما ظاهرا ترامپ می خواهد با گره زدن مسایل تجاری به نا آرامی های هنگ کنگ از آب گل آلود در راستای منافع آمریکا بهره بگیرد و از سوی دیگر پکن را در این عرصه تحت فشار قرار دهد تا شاید بتواند در گفت وگوهای آینده دو کشور امتیاز بگیرد. به همین دلیل درست در زمانی که ترامپ به موضوع هنگ کنگ و آشوب های این شهر اشاره کرد و آن را به مناقشات تجاری آمریکا و چین مرتبط ساخت، دولت چین در بیانیه ای گفت هر تعرفه اعمال شده در آینده از سوی آمریکا را تلافی خواهد کرد.

صرف نظر از موارد فوق؛ از منظر بسکمک از ناظران ترامپ تشنه رسیدن به توافق با چین است. بازار سهام آمریکا شرایط خوبی ندارد و اقتصاد آن کشور هم نمی تواند فشارهای بیشتر را تحمل کند و ترامپ در این شرایط به دنبال یک برگ برنده است و این بار به ریسمان هنگ کنگ چنگ انداخته است. از دیدگاه چین این اقدامات سازنده نیست و نمی تواند به پیشرفت در حل اختلافات تجاری دو کشور کمک کند امتیاز دریافت از چین با سوء استفاده از اصل یک چین و مداخله در امور هنگ کنگ تنها نتیجه اش فاصله دریافت بیشتر پکن از واشنگتن خواهد بود و اینکه رسیدن به یک راه چاره منطقی برای حل و فصل کلیه مسایل و مناقشات تجاری دو کشور غیرممکن خواهد شد.

نکته قابل ذکر دیگر اینکه، پکن از نزدیک شدن بیش از اندازه آمریکا به هنگ کنگ و استفاده از ناآرامی های اخیر در این منطقه به نفع خود و در جنگ تجاری با پکن ناراحت است.چین حتی با احضار سفیر آمریکا در پکن مراتب اعتراض خود را به دخالت آمریکا در امور هنگ کنگ ابراز کرد. ادامه اعتراضات با وجود تعلیق طرح استرداد مجرمین، سفر سفیر آمریکا در پکن به منطقه مورد مناقشه تبت و تحرکات نظامی آمریکا در دریای چین جنوبی اتفاقاتی است که به سادگی نمی توان از آن گذر کرد.

به هر تقدیر، پکن سعی دارد هوشمندانه این چالش را مدیریت کند، اما نکته ای که نگرانی برخی کارشناسان را به همراه داشته این است که درصورت ادامه ناآرامی ها و فروکش نکردن اعتراضات، شاید صبر پکن نیز لبریز شده و برخورد خصمانه تری با معترضان داشته باشد. استفاده از زور در منطقه ای که به یکی از نقاط آرام و امن تجاری دنیا شناخته می شود می تواند نتایج غیرقابل پیش بینی را به همراه داشته و برای هر دو طرف خطرناک باشد. آن هم در شرایطی که ترامپ برای انتخابات 2020 ریاست جمهوری چشم امید فراوانی برای پیروزی در برابر چین واحدی دارد که قصد دارد، هفتادمین جشن جمهوری خلق چین را با اقتدار پشت سر بگذارد.

فرهاد همتی کارشناس مسائل شرق آسیا