بورس تهران در 9 ماه امسال چقدر بازدهی داشت؟ - کشتی کروز

به گزارش خبرنگاران این در حالی است که بازارهای رقیب در مدت مشابه تقریبا بدون بازدهی باقی ماندند. هجوم پول های تازه مهم ترین محرک رشد مداوم بورس تهران محسوب می گردد. فصل پاییز دو روی متفاوت برای بازار سهام داشت؛ به طوری که از اواخر مهر شاهد یک فرایند اصلاحی بودیم، اما مجددا ورق برگشت و رونق نسبتا پرشتابی را در آذر ماه تجربه کردیم. این بار در کنار نقدینگی جدید، انتظارات تورمی، رشد نسبی نرخ دلار و بهبود قیمت ها در بازار دنیای، سوخت های تازه ای برای صعود قیمت سهام بودند. به طوری که دوباره ارزش معاملات روزانه را به 2 هزار میلیارد تومان رساندند و سهامداران خُرد فعالیت پرشوری داشتند. بنابراین در آذر ماه حتی یک صنعت بورسی نیز افت شاخص را تجربه نکرد و بازدهی در صنایع مختلف از حدود 8 درصد تا بیش از 50 درصد متغیر بود. با این حال، کم توجهی به ریسک های موجود یکی از دغدغه های کارشناسان در شرایط کنونی است که پیش بینی فرایند قیمت ها در زمستان را سخت می کند.

کارنامه بورس تهران در سومین فصل از سال 98 درحالی به خاتمه رسید که نماگر اصلی سهام ضمن ایستادن در قله تاریخی، رشد 2/ 17 درصدی را ثبت کرد و بازدهی شاخص سهام از ابتدای سال 98 درصد شد. رشد شاخص در پاییز، کمترین بازدهی فصلی بازار سهام در سال جاری محسوب می گردد. با این وجود شاخص سهام در آخرین ماه پاییز با تنها یک روز معاملاتی منفی، رشدی معادل 16 درصد را به ثبت رساند که بیشترین رشد ماهانه این نماگر از مهرماه سال 97 به شمار می رود. به این ترتیب با توجه به رشد 15 و 12 درصدی دلار و سکه در پاییز، سهام همچنان پیشتاز بازارهای سرمایه گذاری باقی ماند. یکی از نکات مهم معاملات این فصل بورس تهران اما کاهش سرعت رشد قیمت سهام نمادهای چابک بورسی بود. از این رو در فصل پاییز شاخص کل هم وزن که نشانی از رشد یکسان تمام سهام بورسی دارد، به رشد 4/ 27 درصدی اکتفا کرد. هر چند این میزان رشد به مراتب بیشتر از شاخص کل است اما در قیاس با دو فصل ابتدای سال کاهش محسوسی را نشان می دهد (شاخص هم وزن در بهار و تابستان به ترتیب با افزایش 71 و 56 درصدی همراه شد). موضوعی که می تواند حاکی از کاهش رشدهای هیجانی در سهام کوچک تر و بازگشت توجه بورس بازان به نمادهای بزرگ بازار که عمدتا در زمره سهام کالایی قرار می گیرند، باشد. از دیگر نکات قابل توجه معاملات سومین فصل سال، بازگشت ارزش معاملات خرد سهام به سطوح 2 هزار میلیارد تومانی در روزهای خاتمهی آذرماه بود. به این ترتیب در مجموع پاییز، میانگین روزانه 1800 میلیارد تومان نقدینگی مورد دادوستد قرار گرفت. در این میان خالص ارزش تغییر مالکیت از سبد حقوقی ها به حقیقی های بازار در آذر رکوردی تاریخی را به ثبت رساند و به 2 هزار میلیارد تومان نزدیک شد.

از چله کم نوسان تا شکست رکوردهای جدید

شاخص اصلی بازار سهام در فصل پاییز پیروز به ثبت رکوردهای متوالی شد. میانه مهرماه شاهد عبور این نماگر از کانال 327 هزار واحدی بودیم. سطحی که پیش از این بی سابقه بود. پس از آن اما شاخص سهام جهت کاهشی در پیش گرفت و در اواخر مهرماه تا کف 301 هزار واحدی نزول کرد. از آن به بعد بود که این نماگر برای 40 روز به نوسان محدود خود در بازه 300 تا 310 هزار واحدی ادامه داد. در این بازه زمانی که تا ابتدای آذرماه به درازا کشید، شاهد اتفاقاتی در سطح مالی و سیاسی بودیم. افزایش بهای بنزین موجی از اعتراضات مردمی را به دنبال داشت که سبب شد تا برای دو هفته با قطعی اینترنت و کاهش دسترسی معامله گران به یکی از مهم ترین منابع اطلاع رسانی شان برای رصد بازارهای دنیای و داخلی روبرو باشیم. این مهم خود را به وضوح در کاهش ارزش دادوستدها نشان داد و روزهای کم رمقی را برای بورس تهران به ارمغان آورد. در 7 آذر اما چله نشینی بورس تهران به خاتمه رسید و این نماگر از کانال 310 هزار واحدی عبور کرد و در نهایت در یک قدمی کانال 354 هزار واحد متوقف شد.

اوج گیری انتظارات تورمی

بعد از تصمیم بنزینی دولت در هفته خاتمهی آبان ماه، بحث تبعات تورمی این رخداد در سطح اقتصاد ایران داغ شد و حتی بازارهای دارایی نظیر ارز و سهام نیز تحت تاثیر این مباحث سمت وسوی افزایشی به خود گرفتند. پس از ثبت کف دلار در اوایل آبان ماه در مرز 11 هزار تومان در بازار آزاد، با اوج گیری موج اعتراضات نرخ دلار تا 12800 تومان نیز رشد کرد اما بار دیگر با تسلط بازارساز وادار به عقب نشینی شد. در میانه آذرماه اما بار دیگر شاهد رشد نرخ این ارز بودیم که پس از پنج ماه به کانال 13 هزار تومانی بازگشت و در برهه ای از زمان حتی به کانال 14 هزار تومانی نیز وارد شد. این موضوع به محرکی برای سبزپوشی سهام بورسی تبدیل شد. اثرگذاری رشد نرخ دلار بر بورس تهران را از چند منظر می توان مورد بررسی قرار داد. در یک نگاه افزایش بهای دلار و به موازات آن کاهش ارزش ریال سبب شد انتظارات تورمی که پیش تر به واسطه اصلاح قیمت بنزین ایجاد شده بود، تقویت گردد. بورس تهران نیز که همواره در دوره های تورمی با رشد اسمی قیمت ها همراه شده است حال از فرایند نرخ دلار متاثر شده است. در واقع با افزایش شاخص ارزی کشور که به معنای کاهش بیشتر ارزش ریال است، بار دیگر سرمایه گذاران برای فرار از کاهش بیشتر ارزش سرمایه هایشان به سمت دارایی های دیگر روی می آورند. این مهم درحال حاضر به شکل تشدید تقاضای عمومی سهام انعکاس یافته است. دومین موضوع اما به افزایش تقاضا و همچنین رشد قیمت ها در بورس کالا بازمی گردد. نرخ محصولات عرضه شده از سوی شرکت های سهامی در بورس کالا طی روزهای خاتمهی آذرماه فرایندی افزایشی داشت. با تمام این تفاسیر درحال حاضر بیش از نوسانات روزانه این ارز، سطح پایداری دلار است که برای بورس تهران اهمیت دارد، چراکه نرخ های تعادلی دلار است که در صورت های مالی دوره ای شرکت ها منعکس می گردد.

بی توجهی سهام به ریسک های موجود

طی دو سال اخیر بورس تهران به مامنی جذاب برای ورود نقدینگی تبدیل شده است. پول های تازه که خود به اهرمی پرقدرت برای صعود قیمت سهام بدل شدند. این فرایند صعودی اما ذهنیتی مبنی بر عدم امکان افت قیمت ها ایجاد کرده است. به عبارت دقیق تر، نوعی قاعده نانوشته ایجاد شده؛ به این معنا که صرف خرید سهم و نگهداری آن به سود منتهی می گردد و بازنده کسی است که می فروشد. هرچند ظرفیت رشد سهام همچنان وجود دارد، اما این قاعده سرانگشتی می تواند به بی توجهی به ریسک های موجود و بی اعتنایی به عوامل اثرگذار واقعی بینجامد. واقعیت این است که دلایل مختلفی همچون محدودیت دامنه نوسان، نبود بازار دو طرفه و در عین حال فقر تحلیل در بورس کشورمان، جامعه تحلیلگر واقعی چندان فعال نبوده و در دو سوی بازار (عرضه و تقاضا) ضعف جدی دیده می گردد. با غلبه این قاعده، افرادی که وارد گردونه معاملات سهام می شوند، تمایل کمتری به فروش داشته و در عین حال با سخنان خود در محافل عمومی و خصوصی، افراد بیشتری را جذب بازار سهام می کنند. این مهم خود را در رشد قابل توجه ارزش معاملات خرد سهام نشان می دهد. به طوری که میانگین روزانه دادوستد سهام از سطوح هزار میلیارد تومانی در آبان ماه، به بیش از 2 هزار میلیارد تومان رسید.

مهم ترین ریسک این روزهای بورس تهران

همان طور که اشاره شد در هفته های خاتمهی پاییز شاهد رشد محسوس ارزش معاملات خرد سهام بودیم. متغیری که حال به شمشیری دولبه برای بورس تهران بدل شده است. حجم و ارزش بالای معاملات حاکی از دست به دست شدن زیاد سهام در این محدوده قیمتی است. یکی از نکات مثبت جابه جایی های زیاد مالکیت سهام، بالا رفتن نقدشوندگی بازار است. با این حال افزایش سرعت معاملات در صورت عدم افزایش ضریب شناوری سهام شرکت ها و نبود عرضه های اولیه بزرگ و جذاب می تواند به حبابی شدن قیمت ها در برخی سهام و صنایع بورسی بینجامد. درحال حاضر برآوردها نشان می دهد باوجود افزایش سهام شناور آزاد در نمادهای کوچک و متوسط بورسی، کماکان سهام شناور شرکت های بزرگ با تغییرات کمی همراه است. به همین نسبت ارزش معاملات در نمادهای کوچک و متوسط به طرز چشمگیری افزایش یافته است. عدم امکان پذیرش این حجم از پول در ساختار این شرکت ها منجر به تشدید فرایند صعودی قیمت ها خواهد شد که بیم بروز حباب های بزرگ را در این بخش از بازار سهام بیش از پیش می کند. موضوعی که در بلندمدت به عنوان مهم ترین ریسک بورس شناخته می گردد.

بوی بهبود از بازار دنیای

یکی از بهترین خبرهایی که در هفته های خاتمهی آذرماه به گوش فعالان بازار سهام رسید، توافق ضمنی میان دو قدرت بزرگ مالی دنیا یعنی چین و آمریکا بود. به این ترتیب پس از یک دوره طولانی جنگ تجاری، واشنگتن و پکن وارد فاز جدیدی شدند که بر مبنای آن مقرر شد در جهت کاهش تنش ها حرکت کنند. مطابق گفته ها در فاز اولیه توافق تجاری چینی ها متعهد شدند سالانه خرید کالاهای کشاورزی خود از آمریکا را به 50 میلیارد دلار برسانند. همچنین سرقت حقوق معنوی را متوقف کرده، ارز خود را دستکاری نکنند و سیستم مالی خود را برای شرکت های خارجی بازتر کنند. در مقابل، آمریکا از افزایش تعرفه هایی که قرار بود 15 دسامبر (یکشنبه) روی 160 میلیارد دلار کالای چینی اعمال گردد منصرف می گردد و برای کاهش تعرفه هایی که روی 360 میلیارد دلار از کالاهای چینی وضع شده است گام برمی دارد.

این مهم برای سهام کامودیتی محور بورس تهران که مدت ها مغفول واقع شده بودند، محرکی جدی بود. در این میان گروه فلزات سیگنالی مستقیم از توافق تجاری دریافت کردند. به این ترتیب فلزی ها با موضوع شرکت های بزرگ بازار شرایط بنیادی جذابی داشتند که با سیگنال بهبود بازار دنیای فولاد، مس، سنگ آهن و روی می توانند مورد توجه معامله گران قرار گیرند. اهمیت این مهم آنجا تعیین می گردد که نگاهی به ارزش بازاری شرکت های کالایی بورس تهران و نقش آنها بر شاخص کل بیندازیم. این سهام در مجموع بیش از 60 درصد از ارزش کل بورس تهران را به خود اختصاص داده اند. شرایطی که می تواند بازدهی این بازار را از ابتدای سال جاری به زودی سه رقمی کند.

بودجه و کاهش نگرانی ها

اوایل آذر، با گسترده شدن سایه مباحث مربوط به کسری بودجه و نحوه جبران آن، شایعات درخصوص احتمال افزایش هزینه بنگاه ها از محل حذف معافیت های مالیاتی صادرات، هزینه انرژی، عوارض دولتی و... قوت گرفته است. با ارسال لایحه بودجه به مجلس در میانه آذرماه اما تا حدودی از نگرانی فعالان بازار کاسته شد. لایحه ای که در آن علاوه بر ادامه حیات ارز ترجیحی (موسوم به 4200 تومانی)، قیمت حامل های انرژی نیز رشد چندانی نکرد. پس از اصلاح قیمت بنزین، این انتظار به وجود آمد که نرخ دیگر حامل های انرژی نظیر گازوئیل، گاز و برق هم از سوی دولت با تعدیل جدی روبرو گردد.

سبزپوشی یکپارچه صنایع بورسی

طی معاملات آذرماه هیچ صنعتی شاهد افت میانگین قیمت سهام زیرمجموعه های خود نبود و تمام گروه های بورسی سبزپوش شدند. در این میان اما کمترین میزان رشد شاخص صنعت عمدتا از آن گروه های بزرگ کالایی شد. در این میان دو گروه فرآورده های نفتی و کانه های فلزی به ترتیب با ثبت رشد 4/ 6 و 10 درصدی در قعر جدول بازدهی گروه های 38گانه بورسی در آذرماه قرار گرفتند. در میان گروه های کالایی بورس تهران، فلزات اساسی با افزایش 19 درصدی میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود بهترین عملکرد ماهانه را در اختیار گرفت.

بیشترین میزان رشد قیمت ها اما از آن گروه تک نماد سایر معادن با افزایش حدود 52 درصدی شد. سیمانی ها نیز در این ماه توانستند با ثبت رشد حدود 41 درصدی زیرمجموعه های خود در رتبه دوم بیشترین بازدهی ماهانه قرار گیرند. دیگر گروه های کوچک بازار سهام نیز رده های بعدی صنایع پربازده آذرماه را به خود اختصاص دادند. بیشترین حجم دادوستدها اما بار دیگر از آن خودرویی ها شد. این گروه در مجموع شاهد دادوستد حدود 9/ 3 هزار میلیارد تومان نقدینگی در آذرماه بود. پس از آن گروه فلزات اساسی بیشترین ارزش معاملات آخرین ماه پاییز را به میزان 8/ 3 میلیارد تومان به خود اختصاص داد.

جولان تاریخی معامله گران خرد

خالص ارزش تغییر مالکیت از سبد حقوقی ها به حقیقی های بازار در آذر رکوردی تاریخی را به ثبت رساند و به 2 هزار میلیارد تومان نزدیک شد. بر اساس آمار موجود تا به امروز چنین رکوردی در معاملات خرد بورس تهران مشاهده نشده است. در این ماه از 39 صنعت فعال بورسی، تنها چهار صنعت خرده فروشی، زغال سنگ، مخابرات و محصولات چوبی در لیست فروش حقیقی ها قرار گرفتند و بقیه گروه ها شاهد جابه جایی نقدینگی در جهت حقوقی به حقیقی بودند. در این میان بانکی ها با جابه جایی 242 میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی معامله گران عمده به سبد سهام حقیقی ها در صدر توجه بازیگران خرد بازار در آخرین ماه پاییز قرار داشتند. پس از آن شاهد درخشش دو گروه فلزات اساسی و فرآورده های نفتی به ترتیب با خالص تغییر مالکیت 185 و 158 میلیارد تومان در جهت حقوقی به حقیقی بودیم. دیگر گروه های کالایی نیز در این ماه با خالص خرید مثبت از سوی بازیگران خرد همراه شدند. در میان شرکت های بورسی نیز در بانک اقتصاد نوین 255 میلیارد تومان نقدینگی به پرتفوی حقیقی ها افزوده شد. پس از آن سهام فولادمبارکه اصفهان در مرکز توجهات معامله گران خرد قرار داشت و با جابه جایی 148 میلیارد تومان نقدینگی در جهت حقوقی به حقیقی همراه شد.

جهت سهام در فصل آخر؟

پس از یک رالی قدرتمند در آذرماه، اکنون توجه معامله گران به عوامل متعددی معطوف خواهد بود. اولین مساله به جریان نقدینگی برمی گردد. از این رو با توجه به قدرت جریان پول، حفظ سطوح بالای ارزش معاملات می تواند نقش قدرتمندی در فرایند قیمت ها داشته باشد و هرگونه عامل دیگری را حداقل در کوتاه مدت خنثی کند. در این میان گزارش عملکرد شرکت ها در آذرماه تا انتهای هفته جاری در مرکز توجه فعالان بورسی قرار خواهد داشت. هرچند در کلیت این گزارش ها انتظار عجیبی وجود نخواهد داشت، اما در برخی صنایع که بحث افزایش نرخ مطرح بوده، عملکرد آذر می تواند اهمیت پیدا کند. در ادامه نیز گزارش 9ماهه شرکت ها از نگاه تحلیلی اهمیت می یابد که در این خصوص بحث کاهش احتمالی هزینه ها در برخی گروه های خاص می تواند بر قیمت سهام اثر محسوسی داشته باشد. در این فصل همچنین جای خالی عرضه اولیه سهام در بورس تهران به شدت احساس می شد که با توجه به برخی اخبار شنیده شده انتظار می رود در ماه های باقی مانده از سال شاهد عرضه های اولیه جذابی در این بازار باشیم.