خبرنگاران ویروس کرونا چه بلایی بر سر خودروسازان آورده است؟ - کشتی کروز

فروش خودرو در اتحادیه اروپا 50 درصد سقوط نموده است. فروش خودرو در ایالات متحده آمریکا 38 درصد سقوط نموده است. فروش خودرو در چین نیز 48 درصد سقوط نموده است. در کنار این اعداد سرسام آور، باید افزود که فقط 8 خودروساز برتر غرب در سه ماهه اول سال جاری 50 میلیارد دلار از نقدینگی خود را از دست داده اند.

ویروس کرونا، ترسناک ترین شرایط را در بین صنایع مختلف، برای صنعت خودروسازی رقم زده است. اکنون کارخانه ها در سراسر جهان به جز چین و کره جنوبی تعطیل هستند. میزان فراوری و فروش خودرو افت بی سابقه ای از زمان بحران مالی جهانی داشته است. با صفر شدن فراوری و فروش، بحران نقدینگی و از دست رفتن سرمایه نیز به تدریج خود را نشان می دهد؛ اگر خودروسازان نتوانند با یاری های دولتی سرمایه و نقدینگی لازم خود را تامین نمایند، ویروس کرونا آن ها را به سرنوشتی تلخ می کشاند. سرنوشتی که نشریه اکونومیست به صراحت درباره آن می نویسد: ممکن است که تا خاتمه سال، هیچ پولی برای خودروسازان باقی نماند.

خبرنگاران در گزارشی جامع به آنالیز شرایط صنعت خودروسازی در جهان پرداخته است؛ 14 میلیون نفر در اروپا و 18 میلیون نفر در آمریکا به طور مستقیم و غیر مستقیم در این صنعت شاغل هستند. حالا آمریکایی ها شدیدترین افت در فروش را تجربه می نمایند و اروپایی ها نیز نگران باختن بازار به رقبای آسیایی شان هستند.

1- خودروسازان آمریکایی؛ سقوط 7.1 درصدی فروش جنرال موتور

خودروسازان آمریکایی روزهای سختی را می گذرانند. تمام کارخانه های خودروسازی تعطیل هستند و برای بازگشایی، مشغول مذاکره با اتحادیه کارگران هستند. خودروسازی تسلا به کارگران خود با کاهش حقوق، مرخصی داده است. این کارخانه تا خاتمه سال 2019، 48 هزار کارگر داشت. دیگر خودروسازان نیز در همین شرایط هستند.

بر اساس گزارش بیزینس اینسایدر، آخرین باری که صنعت خودروی آمریکا چنین شرایطی را تجربه کرد، در زمان جنگ جهانی دوم بود.

فراوری صنعتی در آمریکا در چند دهه اخیر بسیار کاهش یافته و این کشور به سمت فراوری خدمات پیش رفته است. اما از آن جایی که ایالات متحده آمریکا با جمعیت 330 میلیون نفری، بازار عظیمی برای خودرو به حساب می آید، هنوز کارخانه های خودروسازی زیادی در این کشور فعال هستند. نزدیک به 18 میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا، در صنعت خودروسازی کار می نمایند.

حالا این کارخانه ها در معرض آسیب جدی نهاده شده اند. بر اساس گزارش سی ان بی سی، میزان فروش خودرو در سه ماهه اول سال 2020 در آمریکا کاهش جدی داشته است. میزان فروش جنرال موتور 7.1 درصد و فروش فیات نیز 10.4 درصد افت نموده است. اما شدیدترین کاهش فروش را کارخانه نیسان موتور در آمریکا تجربه نموده است؛ فروش محصولات این کارخانه در سه ماهه اول سال جاری، نزدیک به 30 درصد سقوط نموده است.

البته کاهش میزان فروش، تنها مربوط به خودروسازان آمریکایی نیست و خودروسازان تمام جهان چنین شرایطی دارند. میزان فروش هیوندایی موتور در سه ماهه اول 2020، 11 درصد افت نموده است. تنها در ماه مارس، محصولات این خودروساز آسیایی سقوط 42.6 درصدی را در فروش از سرگذرانده اند. فروش هوندا موتور نیز 19.2 درصد در سه ماهه اول سال و 48 درصد در ماه مارس سقوط نموده است. فولکس واگن نیز 12.6 درصد در ماه مارس، کمتر خودرو فروخته است. هچنین بر اساس گزارش سی ان بی سی، پورشه و مزدا نیز در ماه مارس سال جاری به ترتیب 20.2 و 37.2 درصد کمتر از سال گذشته فروش داشته اند.

مذاکره با اتحادیه کارگران برای بازگشایی

فولکس واگن، تویوتا و فیات تمام کارخانه هایشان را در آمریکا از اوایل ماه می با شیوع ویروس کرونا بسته بودند. این غول های خودروسازی، حالا برای بازگشایی کارخانه ها برنامه ریزی نموده اند. اما بر اساس گزارش سی ان ان بیزینس، اتحادیه کارگران خودرو معتقد است که از سرگیری فراوری، هنوز زود است.

این اتحادیه در بیانیه ای که به تازگی منتشر شده، بیان کرد: در این نقطه از زمان، به باور اتحادیه داده های علمی نشان می دهد که بازگشت اعضای اتحادیه به کار ایمن نیست. ما هنوز آزمایش کافی انجام نداده ایم تا میزان خطری را که اعضا واقعا با آن روبرو هستند، درک کنیم.

این در حالی است که به گفته سخنگوی کارخانه فیات، فراوری این خودروساز از چهارم ماه می از سر گرفته می گردد. کارخانه های تویوتا، فولکس واگن و هیوندایی نیز همین برنامه را دارند. البته آن ها اعلام نموده اند که پروتکل های مختلف بهداشتی را برای تامین ایمنی کارگران در برابر ویروس کرونا، اجرا می نمایند. فولکس واگن و هیوندایی نیز اعلام نموده اند که دمای بدن کارگران را در هنگام ورود به کارخانه کنترل خواهند کرد. فولکس واگن علاوه بر این، تضمین داده است که تجهیزات حفاظتی مانند ماسک و دستکش برای کارگران فراهم کند.

اتحادیه کارگران خودرو هنوز در حال مذاکره با چند کارخانه خودروسازی برای رسیدن به تفاهم بهترین راه حفاظت از کارگران است.

فراوری ونتیلاتور اجباری

اما در این شرایط، خودروسازان در این شرایط، فراوری دستگاه های تنفسی یا ونتیلاتور را در دستور کار خود قرار داده اند. بر اساس گزارش فرانس24، کارخانه های آمریکایی جنرال موتور و فورد، و کارخانه های فرانسوی پژو و رنو خط فراوریهایی برای ونتیلاتور ایجاد کردند. چرا که با کمبود دستگاه تنفسی، پزشکان مجبور شده بودند که بین مرگ و زندگی بیمارها تصمیم گیری نمایند و دستگاه را به کسانی که سن کمتر یا شرایط سلامت مطمئن تری دارند، اختصاص دهند.

در این شرایط بعضی از دولت ها مانند آمریکا، کارخانه های خودروسازی را مجبور به فراوری ونتیلاتور کردند. فرانس 24 می نویسد: تغییر کاربری کارخانه ها برای فراوری اورژانسی، ذهن ها را به مقایسه با دوران جنگ جهانی دوم کشاند؛ زمانی که خودروسازان مجبور به ساخت تانک و هواپیماهای جنگی بودند.

بعضی از کارشناسان می گویند که ساخت دستگاه حیاتی تنفسی، تکنیک ها و فرایند متفاوتی با آنچه که معمولا در کارخانه های خودروسازی اتفاق می افتد، دارد. با این حال دونالد ترامپ و امانوئل ماکرون روسای جمهوری بوده اند که کارخانه های خودروسازی را موظف به فراوری این دستگاه نموده اند. در فرانسه، کنسرسیومی از شرکت های صنعتی از جمله پژو برای فراوری 10 هزار دستگاه ونتیلاتور تا دهم ماه می، ایجاد شده است.

اجبار خودروسازان به فراوری ونتیلاتور حالا به جایی رسیده است که نیویورک تایمز از آن با کنایه یک شکست در سیاست گذاری و برنامه ریزی یاد می نماید.

نمودار زیر میزان فروش ماهانه خودرو در آمریکا را (به میلیون دستگاه در هر ماه) نشان می دهد:

2- بحران بی سابقه در صنعت خودروی اروپا؛ 14 میلیون شغل در معرض خطر

اتحادیه فراورینمایندگان خودروی اروپایی در پایگاه اینترنتی خود درباره شرایط این روزهای خودروسازان اروپایی می نویسد: تاثیر ویروس کرونا بر جامعه و اقتصاد جهانی بی سابقه است و پیامدهای سخت و خطرناکی برای صنعت خودرو دارد. بیشتر اعضای اتحادیه ما کارخانه هایشان را به طور موقت تعطیل نموده اند. سقوط تقاضا، کمبود عرضه و اقدامات دولت برای قرنطینه باعث این تعطیلی بوده است. بعضی از خودروسازان نیز در میان کارگران خود با شیوع ویروس کرونا روبرو هستند.

اریک مارک رئیس اتحادیه فراورینمایندگان خودروی اروپا می گوید: این بدترین بحرانی است که تا به امروز روی صنعت خودروسازی اثر گذاشته است. در شرایطی که تمام فراوریات متوقف شده و شبکه خرده فروشی بسته شده است، شغل 14 میلیون اروپایی در معرض خطر جدی است. ما خواهان اقدامات جدی و هماهنگ در سطح ملی و اتحادیه اروپا هستیم تا نقدینگی فوری برای حمایت از کارخانه های خودروسازی، عرضه نمایندگان و نمایندگی های آن ها فراهم گردد.

در سراسر اتحادیه اروپا، 229 کارخانه فراوری و مونتاژ وسایل نقلیه فعالیت می نمایند. به طور مستقیم، 2 میلیون و 600 هزار نفر در بخش فراوری فعال هستند. به طور گسترده تر، بخش خودروسازی در اروپا برای 13 میلیون و 800 هزار نفر شغل مستقیم و غیر مستقیم ایجاد نموده است.

اتحادیه خودروسازان اروپا اعتقاد دارد که کارخانه های خودروسازی باید به کار برگردند. رئیس این اتحادیه می گوید: باید اقدامات جدی برای جلوگیری از آسیب های اساسی به این بخش و از دست دادن دائمی شغل، ظرفیت ها نوآوری و توانایی تحقیق و توسعه انجام گردد. همچنین اروپا باید برای تحریک بخش خودروسازی آماده گردد، بخشی که برای بهبود و بازیابی اقتصاد کلان اروپا کلیدی است. همچنین ادامه فراوری و عرضه قطعات یدکی و شبکه های خدمات نقلیه نیز مهم است. این مساله نه تنها برای حفظ لجستیک حیاتی، بلکه برای کارهای خدمات اورژانسی مانند آمبولانس ها، آتش نشان ها، سازمان های امدادی و دیگر خدمات عمومی پزشکی نیز لازم است.

افت 50 درصدی فروش خودرو در اروپا

بر اساس گزارش اتحادیه خودروسازان اروپا، 11.4 درصد از کل مشاغل فراوریی اروپا در بخش خودروسازی نهاده شده است. وسایل نقلیه موتوری در 15 کشور اروپایی، 428 میلیارد یورو در درآمدهای مالیاتی سهم دارند. صنعت خودروی اروپا، همچنین 84.8 میلیارد دلار مازاد تجاری برای اتحادیه اروپا ایجاد نموده است. گردش مالی این صنعت نیز به اندازه 7 درصد از کل فراوری ناخالص داخلی اروپاست.

اما حالا ویروس کرونا بلایی بر سر خودروسازان اروپا آورده، که کارشناسان می ترسند یک دهه از پیش شکست خورده پیش روی صنعت خودروسازی اروپا باشد. نشریه فورچون می نویسد: فولکس واگن به عنوان عظیمترین خودروساز جهان و بعد هم برندهایی مانند آئودی، پورشه، لامبورگینی کارخانه هایشان را در اسپانیا، پرتغال، اسلواکی و ایتالیا تعطیل نموده اند. کارشناسان نگرانند که در این شرایط رقبای آسیایی فرصت های جدیدی را پیدا نمایند.

در اروپا به نظر می رسد که اوضاع برای شرکت رنو که 15 درصد از سهام آن دولتی است، بدتر از دیگر خودروسازان است. پیش از آنکه ویروس کرونا عالم گیر گردد، شرکت رنو در خصوص بسته شدن احتمال کارخانه هایش هشدار داده بود. چرا که این خودروساز در سال 2019، 141 میلیون یورو ضرر خالص داشته است. بر اساس گزارش دیلی صباح فروش رنو نیز سال گذشته 3.4 درصد کاهش یافت و به 3.75 میلیون دستگاه رسید. دولت فرانسه اعلام نموده است که نسبت به بسته شدن کارخانه ها و یا تعدیل کارگران رنو، هوشیار است.

بر اساس گزارش گاردین میزان فراوری خودرو در انگلستان نیز به پایین ترین سطح از زمان بحران مالی جهانی در سال 2008 رسیده است. پیش بینی ها نشان می دهد که در این کشور، میزان فراوری خودرو در سال 2020، به تنها 1.1 میلیون دستگاه می رسد که حکایت از سقوط 18 درصدی فراوری دارد. این پایین ترین رقم از سال 2009 است؛ در آن موقع و در شرایط بحران مالی جهانی، آلمان 999 هزار و 640 دستگاه خودرو فراوری کرد.

برآوردهای اتحادیه فراورینمایندگان خودروی اروپا، تاثیر ویروس کرونا بر صنعت خودروسازی را بسیار قابل توجه توصیف می نماید و شاهد آن را کاهش در تعداد ثبت نام خرید خودرو می داند که در ماه مارس سال جاری نسبت به سال گذشته، 50 درصد افت نموده است. در ایتالیا این میزان افت، نزدیک به 85 درصد بوده است. بعد از این کشور، فرانسه با 72 درصد و اسپانیا با 69 درصد بدترین افت را داشته اند.

نمودار زیر، میزان ثبت نام برای خودروی مسافربری را در بعضی از کشورهای اروپایی نشان می دهد:

3- خودروسازان آسیایی در موضع ضعف جهانی

بر اساس گزارش آسیا ریویو، تویوتا و مزدا قرار بود که سایت فراوری خودروی مشترک به ارزش 1.6 میلیارد دلار در آمریکا راه اندازی نمایند. اما با همه گیری کووید-19 این برنامه آن ها به تاخیر افتاد. حالا این شرکت ها اعلام نموده اند که با تاخیر چند ماهه، فراوری این سایت را از اواسط سال 2021 شروع خواهند کرد. پایگاه خبری آسیا ریویو می نویسد: تاخیر در راه اندازی این خط فراوری جدید، دو شرکت تویوتا و مزدا را در موقعیت ضعیفی قرار می دهد که بعد از آن، به سادگی نمی توانند به بازار فروش شمال آمریکا بازگردند.

در هندوستان نیز، سوزوکی موتور در حال راه اندازی سومین مرکز فراوری خود در غرب گجرات بود. اما همه گیری ویروس کرونا، برنامه آن ها را نیز به تاخیر انداخت. حالا حتی اگر همه گیری کووید-19 نیز پشت سر گذاشته گردد، باز همن معلوم نیست که تقاضا برای خودرو بهبود یابد یا نه.

در چین نیز نیسان موتور به دنبال راه اندازی خط فراوری جدید خودروهای الکترونیکی در ووهان بود. اما با شیوع ویروس کرونا از همین شهر، برنامه نیسان نیز به تاخیر افتاد و لغو شد.

بر اساس برآورد شرکت تحقیقاتی گزارش های خودرویی LMC سال گذشته ظرفیت فراوری جهانی 142.23 میلیون وسیله نقلیه بوده است. این رقم نسبت به یک دهه پیش، به دلیل سرمایه گذاری خودروسازان در کشورهای در حال توسعه 50 درصد افزایش یافته است. اما با این وجود، تقاضا به اندازه میزان فراوری رشد ننموده است. در 10 سال گذشته، تقاضا برای خودرو 40 درصد افزایش یافته و به 89 میلیون و 710 هزار دستگاه در سال رسیده است. در سال گذشته میزان بهره وری کارخانه های خودروسازی، 63 درصد بوده است که پایین ترین میزان از سال 2001 است. این در حالی است که نرخ بهره وری 70 درصدی برای سودآوری کارخانه های خودروسازی لازم است. البته تمام این ارقام، روایتی از شرایط پیش از گرفتاری جهان با ویروس کروناست.

سقوط 42 درصدی فروش خودرو در چین

فروش خودرو در چین با از بین رفتن عرضه به دلیل ویروس کرونا، به بدترین شرایط در تاریخ رسید. نشریه آمریکایی وال استریت ژورنال شرایط صنعت خودروی چین را اینطور توصیف می نماید. بر اساس گزارش سازمان فراورینمایندگان خودروی چین، میزان فروش خودروسازان چینی در سه ماهه اول سال 2020 نسبت به 2019، 42 درصد سقوط نموده و به 3.7 میلیون دستگاه رسیده است. میزان افت فروش خودروهای چینی در ماه مارس نسبت به ماه فوریه نیز 79 درصد بوده است.

چین عظیمترین خودروساز جهان به حساب می آید که بیش از 24 میلیون واحد فراوری وسایل نقلیه موتوری در سراسر کشور خود دارد.

از اولین هفته های شیوع ویروس کرونا، زمانی که این ویروس هنوز در چین بود و به مرحله همه گیری جهانی نرسیده بود، صنعت خودرو یکی از اولین بخش هایی بود که کارشناسان نگران آسیب جدی آن بودند. چین یک عرضه نماینده عمده قطعات خودرو به تمام جهان است. بر اساس آمار سازمان ملل متحد، در سال 2018 چین نزدیک به 35 میلیارد دلار قطعه به دیگر کشورهای جهان صادر نموده که نزدیک به 20 میلیارد دلار آن فقط به آمریکا بوده است.

به دلیل همین نقش عمده چین در صنعت خودروسازی جهان، سی ان ان بیزینس در دهم ماه فوریه نوشت بود: فراورینمایندگان در سراسر جهان به قطعات چین برای حفظ زنجیره عرضه وابسته هستند. کارشناسان می ترسند که کارخانه های سراسر جهان در هفته های پیش رو به دلیل عدم تامین قطعات، زمین بخورند. کارخانه های خودروسازی، از اولین بخش هایی هستند که اثر ویروس کرونا را خواهند دید. این به دلیل سهم گسترده چین از بازار خودروست و اینکه حتی اگر 99 درصد از قطعات یک خودرو را هم داشته باشید و یک جای کار لنگ بزند، نمی توانید آن را بسازید.

با وجود اینکه تمام غائله کرونا از چین شروع شده است، حالا تنها جایی در جهان که کارخانه های خودروسازی فراوری را از سر گرفته اند، چین و کره جنوبی است. ویروس کرونا در این کشورها کنترل شده و کارخانه های عظیم بازگشایی شده اند. عکس زیر، یک کارخانه خودروسازی در ووهان را نشان می دهد که فعالیت خود را از سر گرفته است:

4- بحران نقدینگی؛ ضربه ای مهلک در کوران کرونا

از یک طرف فراوری خودروسازان به صفر رسیده و از طرف دیگر فروش آن ها سقوط نموده است. در این شرایط، خودروسازان پول از کجا بیاورند؟ همین قدر ساده و عامیانه، خودروسازان دچار بحران نقدینگی شده اند.

بلومبرگ می نویسد: حالااز آمریکا تا هندوستان، از ویتنام تا تایلند، غول های خودروسازی خط فراوری خود را خاموش نموده اند. این اتفاق، به معنای سقوط 15 درصدی فروش خودرو در سال 2020 است. میزان فروش خودرو در جهان، کمتر از 80 میلیون خواهد بود. در آمریکا، این کاهش فروش می تواند عظیمترین افت از سال 2009 تا کنون باشد. حتی در چین نیز که در حال کوشش برای بازگشت به کار عادی است، کارخانه ها با ظرفیتی بسیار کم کار خواهند کرد.

بر اساس گزارش بلومبرگ، به همین دلیل کارخانه ها با مساله نقدینگی روبرو شده اند و ترازنامه های آن ها برهم خورده است. میلیاردها دلار پول نقدی که خودروسازان روی آن نشسته اند، ممکن است خیال سرمایه گذاران را راحت کند که برنامه های شرکت در حال پیش رفتن است اما خودروسازان باید به بخش های مختلفی پول نقد بدهند. هر یک دلار پول حاصل از فروش، برای تامین هزینه های عملیاتی، پرداخت بدهی های کوتاه مدت و یا به عنوان نسبت سرمایه درگردش به کار می رود. حالا اما اوضاع آشفته شده است.

در طول بحران مالی جهانی یک دهه پیش، نسبت سرمایه در گردش کمی منفی شد و در نهایت به 5 درصد رسید. حالا نیز بلومبرگ برآورد می نماید که اگر همان فرمول در نظر گرفته گردد، خودروسازان احتیاجمند 6.9 میلیارد دلار نقدینگی بیشتر هستند. بلومبرگ می نویسد: با توجه به احتیاجهای نقدینگی در سراسر اقتصاد، معلوم نیست که این پول از کجا خواهد آمد.

فرآیند نزولی در نقدینگی این کارخانه ها می تواند سریع باشد، خودروسازان ژاپنی در ایالات متحده آمریکا حالا به فرایند منفی جریان سرمایه رسیده اند. بر اساس گزارش گلدمن ساکس، نقدینگی آن ها از مثبت دو تریلیون دلار به منفی 7.7 میلیارد دلار رسیده است. در چین نیز جریان نقدینگی، با سودآوری همبستگی نزدیکی دارد و حالا خودروسازان به چالش خورده اند.

بحران نقدینگی در صنعت خودرو، می تواند از این هم گسترده تر باشد. بعضی از قطعه سازان عظیم چین برای 30 تا 50 درصد از کسب وکار خود به خودروسازان بین المللی وابسته هستند تا بتوانند نقدینگی عملیاتی را تهیه نمایند. به دنبال این شرایط بحران بدهی ایجاد می گردد و با سقوط ارزش سهام خودروسازی ها، آن ها بازوهای تامین مالی خود را نیز از دست می دهند.

بلومبرگ می نویسد: موقعیت غول های خودروسازی حالا یادآور سال های بحران مالی است. زمانی که خودروسازی دیترویت (ایالتی که مرکز کارخانه های خودروسازی در آمریکاست) در معرض فروپاشی نهاده شد، دولت آمریکا با بسته نجات مالی 82 میلیارد دلاری به روش های مختلف از درد سقطو مالی جلوگیری کرد. حالا نیز خودروسازان دوباره به یاری مالی احتیاج دارند.

نشریه اکونومیست نیز بحران نقدینگی را برای خودروسازان، یک نگرانی فوری می داند و می نویسد: سال 2020 قرار بود که برای خودروسازان سال خوبی باشد. اما به جای آن، دولت ها در سراسر جهان دستور به تعطیلی کارخانه ها دادند و بنابراین مصرف نمایندگان، هیچ خریدی انجام ندادند. حالا پیش بینی می گردد که میزان فروش خودرو، به یک پنجم کاهش یابد و به پایین ترین رقم از زمان بحران مالی سال 2008-2009 برسد. فقط 8 خودروساز برتر غربی، در سه ماهه اول سال جاری 50 میلیارد دلار از نقدینگی خود را از دست داده اند و ممکن است که تا خاتمه سال، هیچ پولی برایشان باقی نماند.