مقام وزارت خارجه: مشکل اصلی طالبان مشروعیت و شناسایی بین المللی است - کشتی کروز

موسسه مطالعات راهبردی شرق و موسسه راهبرد پژوهان دنیا معاصر وبیناری را تحت اسم تحولات افغانستان؛ خروج نظامیان ناتو و موج تازه حملات طالبان برگزار کردند.

در این نشت سید رسول موسوی مدیر کل آسیای جنوبی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، محسن روحی صفت معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه ایران، عبدالشکور سالنگی کارشناس ارشد مسائل بین المللی و جاوید حسینی پژوهشگر موسسه مطالعات راهبردی شرق سخنرانی کردند.

موسوی درخصوص تحرکات تازه نظامی طالبان در خاک افغانستان گفت: نگاه من به موضوع فرق دارد زیرا معتقدم مساله اصلی طالبان گرفتن جغرافیا نیست بلکه کوشش برای کسب مشروعیت و شناسایی بین المللی است. من یک ماه پیش به بلخ، ننگرهار، قندهار، هرات، کابل سفر داشتم و این جهت به دلیل درگیری های نیروهای دولتی با طالبان زمینی و هوایی طی شد. بر اساس اظهارات مردم محلی در منطقه درگیری ننگرهار، طرف مقابل دولت در جنگ، طالبانی بودند که از خارج آمده و طالبان محلی نبودند.

وی با تاکید بر قدرت نظامی طالبان ادامه داد: طالبان برای گرفتن نقاط مختلف افغانستان مسئله ای ندارد. طالبان می تواند بدون نیروی نظامی وارد بعضی منطقه ها شوند و اقدامات لازم را انجام دهند. یک ارزیابی میدانی در منطقه ها مختلف انجام شده حکایت از آن دارد که طالبان برای گرفتن بعضی منطقه ها مسئله ای ندارند. این موضوع امری توافقی است یعنی با عظیمان منطقه ها توافق می نمایند و ممکن است منطقه ها درگیری، امروز در اختیار دولت و فردا دست طالبان باشد.

تاکتیک جنگی طالبان

موسوی گفت یکی از دلایلی که طالبان از جنوب و شرق به سمت شمال در حرکت هستند این است که ظاهرا در جنوب مسئله ای ندارند. طالبان یک تاکتیک نظامی جالب دارد و می خواهد ارتباط افغانستان با کشورهای همسایه را قطع کند و به همین خاطر عملیاتی در شیرخان بندر، تورغندی، اسلام قلعه و فراه داشتند.

وی در ادامه اضافه کرد: حرکت دیگری که طالبان در بعد نظامی انجام می دهد تسلط آنها بر جاده ها و شریان های مالی است. طالبان دلیلی نمی بیند که وارد شهرها شده و هزینه برای اداره جامعه پرداخت کند، بیشتر خارج از شهرها مستقر می شوند. تاکتیک بعدی طالبان ضربه زدن به منابع انرژی دولتی مانند سوخت و برق است.

شکست قطعی آمریکا در افغانستان

موسوی در ادامه با اشاره به شکست آمریکا و ناتو در افغانستان و بی نتیجه بودن درخواست از آمریکا برای تتازه نظر در خروج اظهار کرد: آنچه به صورت واقعی رخ داده نیروهای ائتلاف شکست قطعی خورده و این موضوع برگشت ناپذیر است. آمریکایی ها به لحاظ نظامی در افغانستان شکست خورده و در حال خارج شدن از این کشور هستند و هیچ چاره ای جز این ندارند. بی نتیجه بودن سفر مقامات به آمریکا از قبل تعیین بود. البته در این بین توافقاتی بین آمریکا با طالبان وجود دارد و ممکن است در آینده طالبان قبول کند که آمریکا به کمکهای خود ادامه دهد. شاید آمریکا به نوعی مشارکت مالی در افغانستان داشته باشد و نفوذ اطلاعاتی و امنیتی آمریکا در افغانستان هم به جای خود باقی بماند.

طالبان بخشی از مردم افغانستان است

وی در خصوص رویکرد ایران به طالبان گفت: ما چه طالبان را قبول داشته و یا نداشته باشیم، مردم افغانستان خود باید تصمیم بگیرند. ولی برای ما مهم است که طالبان می خواهند چه رفتاری با همسایه و مردم خود داشته باشند. ما نباید با پدیده ای به نام طالبان به صورت احساسی برخورد کنیم. طالبان بخشی از مردم افغانستان است. اگر کسی این دو پدیده را از هم جدا کند اشتباه نموده است. اگر علام می گردد که منطقه های مانند جنوب غرب افغانستان در تصرف طالبان است دلیل آن حضور 20 ساله آنها در آن منطقه ها و زندگی در آنجا است. در تمام این مدت طالبان دارای زندگی عادی بودند و جنگ خود را هم ادامه می دادند.

موسوی توضیح داد: طالبان جدا از بافت سنتی افغانستان نبوده و همواره بخشی از جامعه افغانستان بوده است. از این که طالبان جزئی از مردم افغانستان است نباید در تحلیل ها خللی ایجاد گردد. طالبان قدرت نظامی دارد، آمریکا شکست خورده و دیگر نمی تواند عملیات نظامی علیه طالبان انجام دهد.

مشروعیت و شناسایی بین المللی

موسوی با اشاره به موضوع مشروعیت و شناسائی بین المللی در جامعه دنیای اضافه کرد: بحثی به نام مشروعیت در نظام بین الملل وجود دارد که اهمیت زیادی دارد. طالبان یک تجربه از دهه 90 میلادی که حکومت و قدرت را در دست گرفت، دارد که در آن موقع نتوانست مشروعیت بین المللی و شناسائی لازم را کسب کند.

در آن مقطع تاریخی این ضعف عظیم طالبان بود. طالبان را فقط امارات متحده، پاکستان و عربستان شناسائی کردند با این که 95 درصد خاک افغانستان را تصاحب نموده بودند باز هم شناسائی نشدند. در کنفرانس بن برهان الدین ربانی رئیس جمهور افغانستان با آن که در عمل رئیس جمهور نبود به جهت مشروعیت و شناسایی که داشت قدرت را به دولت انتقالی به رهبری حامد کرزی منتقل کرد و به نوعی در کنفرانس بن مشروعیت به دولت انتقالی داده شد. اکنون موضوع اصلی مشروعیت است. در بعضی رسانه ها به رای کمتر از یک میلیون رئیس جمهور افغانستان اشاره می گردد و باید گفت در حال حاضر تعداد رای مهم نیست. دولت کنونی افغانستان دارای سیستم مشروع است، مورد شناسائی بین المللی، همسایگان و سیستم دنیای قرار گرفته و این موضوع خیلی مهم است. طالبان مورد شناسائی بین المللی قرار نگرفته است در صورتی که به آن احتیاج دارد. طالبان دارای قدرت نظامی، کنترل و توانائی است و حتی آمریکایی ها این موضوع را قبول نموده اند اما مسئله اساسی مورد شناسائی قرار گرفتن بین المللی است و دولت کنونی افغانستان به این موضوع توجه ویژه ای دارد.

وی برنامه طالبان را ورای بحث های امروز خواند و ادامه داد: موضوعاتی از قبیل نسل کشی در برنامه طالبان وجود ندارد. در بعضی مواقع هم بعضی خبرها از این قبیل می شنویم که بیشتر خبرسازی است. ما باید واقعیت ها را تحلیل و بر اساس آن باید نظر داد. دعوای کنونی بر سر شناسائی بین المللی است. گرفتن سرزمین برای طالبان ممکن است. در خصوص مقاومت مردمی باید گفت مردم تا جایی که بتوانند مقاومت می نمایند. مردم افغانستان، جامعه دنیای و همسایگان خواستار ادامه جنگ در افغانستان نیستند.

تاب آوری دولت افغانستان

موسوی با تاکید بر ایجاد یک دولت باثبات در افغانستان گفت: مهم این است که چگونه می گردد در این شناسائی، از همکاری بین طالبان (امارت) با جمهوریت، یک ترکیب و سنتزی بیرون بیاید که بتواند ثبات را در افغانستان برقرار کند و بتواند مورد شناسائی جامعه بین الملل و همسایگان قرار بگیرد.

او ادامه داد: در این جا موضوعی تحت اسم تاب آوری دولت فعلی مطرح می گردد که دولت فعلی به این نتیجه رسیده که می تواند در برابر فشارهای وارده ایستادگی کند.

وی اضافه کرد: چند شاخص وجود دارد که تا به امروز دولت افغانستان توانسته تاب بیاورد. در بدبینانه ترین حالت در حال حاضر بیش از 50 درصد افغانستان در اختیار طالبان است. در این شرایط وقتی رئیس جمهور و هیئت همراه او که تماما شخصیتهای اصلی و کلیدی قدرت در افغانستان هستند به آمریکا سفر می نمایند و بعد هم به افغانستان باز می گردند و هیچ اتفاقی در کابل رخ نمی دهد، نشان می دهد که همه آکاه هستند که باید سیستمی در کابل بر سر کار باشد که مورد شناسایی قرار گرفته باشد و زور عامل مشروعیت نیست.

نبود جایگزین مشروع دولت افغانستان

موسوی با اشاره به بحث جایگزینی دولت فعلی افغانستان اضافه کرد: همه می دانند در این شرایط جایگزینی مشروع برای دولت کنونی وجود ندارد. اگر جمهوریت سقوط کند و امارت طالبان جایگزین گردد، امارت وجهه سیاسی نخواهد داشت. بنابراین امارت نمی تواند در کابل به قدرت برسد. دولت کابل هم می داند دارای جایگزین نیست. بنابراین می بینیم که این اوضاع ادامه پیدا می نماید تا زمانی که راهکاری سیاسی برای جانشینی دولت کنونی پیدا گردد.

او ادامه داد: اگر اکنون بعضی از دولت انتقالی صحبت می نمایند و یا این که بیان می نمایند که دولت مقاومت کند برای این است که در این شرایط دولت آلترناتیو شکل گیرد . بنابراین تا زمانی که یک توافق صورت نگیرد همین سیستم در جای خود باقی خواهد ماند و اگر بیان می کنیم که افغانستان راهکار نظامی ندارد به همین خاطر است. سیستم موجود نمی تواند قدرت طالبان را دفع کند. طالبان قدرت لازم را دارد ولی قدرت ایجاد شناسائی برای خود را ندارد. بنابراین هیچ راهی جز توافق بین جمهوریت و امارت وجود ندارد. مسئله ای کنونی این است که طالبان امارتی را می خواهد که در آن همه تصمیم گیری های آن با خودش باشد.

به اعتقاد موسوی طالبان هم از دولتی همه شمول با حضور تمام اقوام افغانستان صحبت می نمایند ولی همه اقوام را در ذیل امارت اسلامی تعریف می نمایند در حالی که جامعه افغانستان در پی دولتی همه شمول با مشارکت همه اقوام در خارج از سیستم امارت است به عبارت دیگر دولتی می خواهد که طالبان معتقد به امارت در آن مشارکت داشته باشند.

مدیر کل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه اضافه کرد: آمریکا شکست قطعی خورده است، شکست آمریکا برگشت ناپذیر و طالبان قدرت نظامی قوی در افغانستان دارد. دولت فعلی افغانستان مشروعیت لازم را در جامعه دنیای به اسم دولت دارد ولی توانایی مقابله با طالبان را ندارد. طالبان در پی به دست آوردن مشروعیت است و تا زمانی که مشروعیت به وسیله دولت مشارکتی و یا توافقنامه صلح برای طالبان ایجاد نگردد، این شرایط ادامه خواهد داشت و ادامه این شرایط نه به نفع مردم افغانستان و نه همسایگان است.

موسوی در سرانجام گفت: ایران و دیگر همسایگان باید کوشش نمایند تا با صلحی جامع بین دولت و طالبان نظام سیاسی تازهی که مورد توافق و خواسته مردم افغانستان باشد در این کشور ایجاد گردد تا از این طریق بتوان نماد مشروعیت را در آنجا ایجاد کرد تا نظم و ثبات در افغانستان برقرار گردد و ایجاد این شرایط کار ساده ای نیست.