درمان 80 بیماری صعب العلاج با سلول بنیادی خون بند ناف در پژوهشگاه رویان
به گزارش کشتی کروز، 80 بیماری شامل 5 گروه از بیماران لاعلاج، شانس درمان با سلول های بنیادی خون ساز را دارند که در حال حاضر بیشترین کاربرد در درمان بیماری های خونی همچون تالاسمی، انواع سرطان خون، نقص سیستم ایمنی و کم خونی های مادرزادی ثبت شده است.
گروه علمی و دانشگاهی خبرنگاران، فاطمه سامعی؛ توانایی سلول های بنیادی در درمان طیفی از بیماری ها و التهاب ها به اثبات رسیده است و محققان هر روز به دنبال یافتن قابلیت های بیشتری از سلول های بنیادی در درمان بیماری ها هستند و به همین دلیل هر روز کارآزمایی های بالینی بیشتری انجام می گردد.
برای مثال اکنون دیگر سال هاست که سلول های بنیادی خون ساز مغز و استخوان یا خون بند ناف زندگی هزاران کودک مبتلا به لوسمی را نجات می دهد و علاوه بر این، استفاده از این سلول ها در پیوند بافت آسیب های استخوانی، پوست و چشم هم پرکاربرد شده است.
سلول های بنیادی خون بندناف به 3 نوع، شامل گلبول های قرمز که اکسیژن را به تمام بدن حمل می نمایند، گلبول های سفید که در سیستم ایمنی فعالانه شرکت دارند و پلاکت ها که به انعقاد خون یاری می نمایند، تقسیم می شوند
سلول های بنیادی در بافت های مختلف بدن وجود دارند و می توانند سلول های از بین رفته را در بافت های آسیب دیده بدن ترمیم نمایند. به دلیل این ویژگی های سلول بنیادی خون بند ناف در درمان بیماری های با منشاء خونی، اختلال در فعالیت مغز استخوان و نقض سیستم ایمنی استفاده می گردد. در دسترس بودن، کاهش احتمال رد پیوند، کاهش خطر آلودگی و شانس یافتن نمونه با تطابق ژنتیکی از مهمترین ویژگی های ذخیره سازی خون بند ناف است.
80 بیماری شامل 5 گروه از بیماران لاعلاج، شانس درمان با سلول های بنیادی خون ساز را دارند که در حال حاضر بیشترین کاربرد در درمان بیماری های خونی همچون تالاسمی، انواع سرطان خون، نقص سیستم ایمنی و کم خونی های مادرزادی ثبت شده است.
درمان های جدید سلول بنیادی خون بند ناف در پژوهشگاه رویان
عبدالحسین شاهوردی رئیس پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی تصویری تازه از پزشکی آینده و محورهای فعالیت رویان در سال های پیش رو را ترسیم می نماید و به خبرنگار، می گوید: فعالیت اصلی رویان در زمینه پزشکی فراوری مثل و درمان ناباروری بوده است که علاوه بر این، مدت هاست در حوزه فراوری دانش و کاربردی کردن دانش سلول های بنیادی برای درمان بیماری ها فعالیت می نماید. آینده پزشکی، پزشکی بازساختی، ژن درمانی و مهندسی بافت است. آینده پزشکی بازساختی به ذخایر سلولی بسیار وابسته است و ذخایر سلولی هر کشور از زیرساخت های استراتژیک به شمار می فرایند و هر روز بیش از پیش، اهمیت غنی سازی ذخایر سلول های بنیادی خون بندناف و بانک های خون بندناف برای کشورها نمایان می گردد.
به طور کلی، پروژ ه های مختلفی در زمینه های مغز، علوم شناختی، ارتوپدی، MS، پارکینسون و قلب در رویان تعریف شده است. در برخی بیماری ها به نتایج خوبی در درمان عملیاتی بدست آمده است که از آن جمله، می توان به بیماری های استخوان و غضروف، پوست، چشم، سیستم عصبی، لک و پیس و درمان سوختگی ها اشاره نمود. همچنین در بیماری های دیگری از جمله MS و پارکینسون نتایج خوبی در کارآزمایی بالینی به دست آمده است؛ همچنین برای شروع کارآزمایی بالینی روی بحث قطع نخاع در مدل انسانی آمادگی وجود دارد و در زمینه درمان بیماری های انسداد عروق اندام تحتانی، بیماری های قلبی و عروقی تحقیقات بالینی در دست اجرا است
وی با اشاره به پروژه های متعدد رویان برای درمان بیماری ها، گفت: به طور کلی، پروژ ه های مختلفی در زمینه های مغز، علوم شناختی، ارتوپدی، MS، پارکینسون و قلب در رویان تعریف شده است. در برخی بیماری ها به نتایج خوبی در درمان عملیاتی رسیده ایم که از جمله این بیماری ها، می توان بیماری های استخوان و غضروف، پوست، بیماری های چشم و بیماری های سیستم عصبی، بیماری لک و پیس و درمان سوختگی ها را مثال زد. همچنین درباره بیماری های دیگری از جمله بیماری MS و پارکینسون نتایج خوبی در کارآزمایی بالینی به دست آورده ایم و همچنین برای شروع کارآزمایی بالینی روی بحث قطع نخاع در مدل انسانی آمادگی داریم. در زمینه درمان بیماری های انسداد عروق اندام تحتانی یا بیماری های قلبی و عروقی و بیماری های سیستم عصبی در فاز تحقیقات بالینی هستیم.
شاهوردی می گوید: کار متخصصان رویان به همین جا ختم نمی گردد و این پژوهشگاه به عرصه های جدیدی از جمله مطالعه سلول های بنیادی سرطان زا و بیماری دیابت هم ورود پیدا نموده است.
بیماری های لاعلاجی که با سلول های بنیادی درمان می شوند
وقتی صحبت از درمان 80 بیماری صعب العلاج با خون بندناف و کارآزمایی های بالینی متعدد برای پیدا کردن درمان های جدید می گردد، یک سوال اساسی به میان می آید؛ اینکه اساسا چه بیماری های لاعلاجی با سلول های بنیادی شانس درمان دارند؟
امیرعلی حمیدیه رئیس مرکز جامع پیوند سلول های بنیادی مرکز طبی بچه ها به این سوال پاسخ داده است.
حمیدیه به خبرنگار، گفت: 80 نوع بیماری در 5 گروه با سلو ل های بنیادی خون ساز درمان می شوند. گروه اول؛ بیماری های خونی بدخیم؛ مانند سرطان های حاد و مزمن، گروه دوم؛ بیماری های خونی غیر بدخیم؛ مانند تالاسمی ماژور، کم کاری مغز و استخوان، گروه سوم؛ بیماری های نقص ایمنی ارثی و کشنده که با پیوند سلول های بنیادی درمان می شوند.گروه چهارم؛ بیماری های متابولیک ارثی است که بسیار پرهزینه و کشنده هستند که قسمت اعظم این بیماران هم برای پیوند سلول های بنیادی خون ساز مراجعه می نمایند و گروه پنجم؛ برخی از تومورهای جامد که برای درمان احتیاج به پیوند سلول های بنیادی خون ساز دارند.
اسامی ابیشتر بیماری هایی که با استفاده از سلول های بنیادی خون بندناف قابل درمان هستند با جزئیات بیشتر در فهرست زیر ارایه شده است:
بیماری هایی از جمله اختلالات سلول های بنیادی، لوسمی حاد، لوسمی مزمن، بیماری های نقص در فراوری لنفوسیت ها،
ناهنجاری های ارثی گلبول های قرمز،
اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی،
اختلالات پلاسماسل، بیماری های ارثی و بیماری های دیگری از جمله آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته های قلبی و مغزی، بیماری های کبدی و دیستروفی عضلانی با استفاده از سلول های بنیادی خون بندناف قابل درمان هستند
اختلالات سلول های بنیادی: کم خونی آپلاستیک، کم خونی فانکونی، هموگلوبینوری حمله ای شبانه (PNH)
لوسمی حاد: AML، ALL، لوسمی تمایز نیافته حاد
لوسمی مزمن: CML
بیماری های نقص در فراوری لنفوسیت ها: لنفوم غیر هوچکین، لنفوم هوچکین
ناهنجاری های ارثی گلبول های قرمز: بتا، تالاسمی ماژور، کم خونی سلولی داسی شکل
اختلالات سیستم ایمنی مادرزادی: سندروم کاستمن، نقص چسبندگی لکوسیتی، سندروم دی جرج
نقص ارثی پلاکتی: ترومبوسیتوپنی مادرزادی
اختلالات پلاسماسل: مولتی پل میلوما، لوسمی پلاسماسل
بیماری های ارثی: سندروم لش نیهان، هیپوپلازی غضروف
سایر بیماری ها: بیماری آلزایمر، دیابت، پارکینسون، صدمات نخاعی، سکته های قلبی و مغزی، بیماری های کبدی، دیستروفی عضلانی
در ایران چه بیماری های صعب العلاجی با سلول بنیادی خون بند ناف درمان می شوند؟
مرتضی ضرابی مدیر بانک خون رویان به این سوال که در ایران چه بیماری های صعب العلاجی با سلول بنیادی خون بند ناف درمان می شوند و مهمترین بیماری هایی که تا به امروز با این روش درمان شده اند، توضیحاتی به خبرنگار ارایه می دهد.
محققان رویان، بیماری هایی که منشاء خونی دارند از جمله تالاسمی، سرطان خون و کم خونی ها را با استفاده از سلول های بنیادی خون بندناف درمان نموده اند و هدف گذاری آینده رویان کارآزمایی بالینی برای درمان بیماری های فلج مغزی، اوتیسم، SMA ، آرتروز و ناهنجاری قلبی با سلول های بنیادی خون بندناف است
به گفته ضرابی، از نظر کاربردی بیش از 80 بیماری با استفاده از سلول های بنیادی درمان می گردد که عمده استفاده از این سلول ها برای درمان بیماری هایی با منشا خونی، انواع سرطان ها و تالاسمی است و مهمترین بیماری هایی که با استفاده از سلول های بنیادی درمان می شوند بیماری های با منشا خونی هستند. در حال حاضر محققان رویان، بیماری هایی که منشاء خونی دارند از جمله تالاسمی، سرطان خون و کم خونی ها را با استفاده از سلول های بنیادی خون بندناف درمان نموده اند و هدف گذاری آینده رویان کارآزمایی بالینی برای درمان بیماری های فلج مغزی، اوتیسم، SMA ، آرتروز و ناهنجاری قلبی با سلول های بنیادی خون بندناف است.
پیروزیت در درمان بیماری های صعب العلاج با سلول های بنیادی
نخستین بخش مربوط به پیوند سلول های بنیادی در سال 86 با تمرکز بر بچه ها در ایران تاسیس شد و اکنون ایران با حدود 80 میلیون نفر جمعیت، 18 مرکز پیوند سلول های بنیادی دارد و سالانه 1200 تا 1500 پیوند سلو ل های بنیادی خون ساز در این مراکز انجام می گردد که البته احتیاج سالانه 2 هزار تا 3 هزار پیوند است و هنوز تعداد پیوندها کافی نیست.
پیوند سلول های بنیادی یک روش درمانی منحصر به فرد برای بیماری های سخت است که تحت شرایط خاصی انجام می گردد؛ پیوندهای مرسوم سلول های بنیادی خون ساز در مراکز 18 گانه پیوند سلول های بنیادی در کشور انجام می گردد و پیوندهای خاص فقط در یک یا دو بیمارستان در تهران قابل انجام است، برای مثال طی 2 سال گذشته، فقط 250 کودک مبتلا به سرطان بدخیم و بیماری های خونی یا غیر خونی، در قطب طب اطفال در ایران درمان شده اند و سلامتی خود را به دست آورده اند.
نخستین بخش پیوند سلول بنیادی در سال 86 در ایران تاسیس شد و اکنون ایران با بیش از 80 میلیون نفر جمعیت، 18 مرکز پیوند سلول بنیادی دارد و سالانه 1200 تا 1500 پیوند سلو ل خون ساز را ثبت می نماید
شانس پیروزیت درمان سرطان با سلول های بنیادی در عظیمسالان حدود 20 درصد کمتر از بچه ها است؛ بچه ها علاج قطعی می گردد اما در عظیمسالی علاج قطعی نمی گردد.
برای آنالیز میزان پیروزیت درمان ها با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف باید آماری به پیوندهای پیروز داشت.
در جدول زیر اطلاعات برخی از پیوندهای صورت گرفته اخیر که با استفاده از خون بند ناف صورت گرفته اند، ارائه شده است.
| بیمار | نام بیماری | نوع پیوند | مرکز پیوند |
| پسر 9 ساله | اوتیسم | autologous | بیمارستان منتصریه مشهد |
| دختر 8 ساله | تالاسمی | autologous | بیمارستان شریعتی |
| پسر 26 ساله | آسیب مغزی | autologous | بیمارستان منتصریه مشهد |
| دختر 2 ساله | CP | autologous | بیمارستان منتصریه مشهد |
نمونه های پیروز درمان با سلول های بنیادی؛ مجتبی، نوجوان سیستانی که بر تالاسمی ماژور غلبه کرد
وقتی مجتبی سه ماهه بود پزشکان متوجه شدند که به بیماری تالاسمی ماژور مبتلا است و مجتبی تا زمانی که 12 ساله بود با این بیماری دست و پنجه نرم می کرد. مجتبی پس از انجام پیوند سلول های بنیادی خون ساز سلامتی خود را بدست آورد و به زندگی عادی بازگشت.
افرادی که درگیر بیماری تالاسمی هستند احتیاجمند دریافت خون می شوند هر چند وقت یکبار باید با مراجعه به مراکز درمانی خون دریافت نمایند.
پدر مجتبی درباره درمان بیماری فرزندش به خبرنگار می گوید: وقتی بیماری پسرم معین شد درمان دیگری برایش کارساز نبود. پزشکان در سال 83 پیوند سلول های بنیادی با استفاده از خون بند ناف را به ما پیشنهاد کردند و از شانس بالای پیروزیت این درمان گفتند اما نتوانستیم نمونه همخوانی برای پیوند پیدا کنیم؛ بین خانواده و فامیل هیچ نمونه نزدیکی وجود نداشت و در نتیجه امیدمان به بانک خون بند ناف رویان بود.
مجتبی، نوجوان سیستانی که از کودکی به تالاسمی ماژور مبتلا بود، به جز پیوند سلول های بنیادی شانس دیگری برای درمان نداشت. مجتبی با یاری یک خانواده که سلول های بنیادی خون بندناف کود ک شان را ذخیره نموده بودند سلامتی خود را به دست آورد
در نهایت در بانک خون بند ناف رویان نمونه مناسبی برای مهدی پیدا و عمل پیوند سلول های بنیادی را انجام دادیم که خوشبختانه پیوند با پیروزیت انجام شد. اکنون مجتبی به زندگی عادی بازگشته است و پس از چندین سال توانسته بسیاری از کارها را مانند افراد عادی انجام دهد. اگر شانس سلول های بنیادی در کشور برای مجتبی وجود نداشت، نمی دانیم باید با این بیماری چه می کردیم.
نمونه های پیروز درمان با سلول های بنیادی؛ وحید، نوجوانی تبریزی که بر سندرم ویسکوت آلدریج غلبه کرد
وحید دانش، نوجوانی تبریزی است که در سال 84 متولد شد و پزشکان بیماری او را در سال 86 و وقتی که 18 ماهگی را پشت سر گذاشته بود تشخیص دادند. او هم با سلول بنیادی درمان شده و به زندگی عادی بازگشته است.
پدر وحید درباره درمان وحید به خبرنگار، گفت: وحید به یک بیماری مادرزادی نادر نقص سیستم ایمنی به نام سندرم ویسکوتآلدریج (WAS = Wiskott-Aldrich Syndrome) مبتلا بود.
بیماری سندرم ویسکوتآلدریج، یک بیماری مهم نقص ایمنی در برخی از سلول های ایمنی بدن (لنفوسیت های B و T) است و به دلیل جهش ژنی در ژن فراوری نماینده پروتئین سندرم ویسکوتالدریچ به وجود می آید. این بیماری همراه با خونریزی (در نتیجه کمبود پلاکت)، عفونت های مکرر باکتریایی، ویروسی، قارچی و اگزمای پوست است.
وحید وقتی به جهان آمد به یک نوع بیماری مادرزادی نادر نقص سیستم ایمنی مبتلا بود و برای سال ها بیماری او ناشناخته مانده بود و در نتیجه درمانی نداشت، خانواده وحید راهی طولانی برای پیوند سلول های بنیادی طی کردند و اکنون وحید با بدست آوردن سلامتی خود، پا به دوره نوجوانی گذاشته است
وحید با توجه به نادر بودن نوع بیماری، در جهان بی سابقه بوده است و به دلیل طولانی شدن بیماری، درمان طولانی شده بود. تشخیص بیماری وحید به دلیل پیچیدگی پیوند آسان نبود و به همین دلیل پزشکان بیماری او را با سرماخوردگی اشتباه می گرفتند، به دلیل طولانی شدن بیماری، پیوند وحید حدود 2 سال از سال 86 تا 88 طول کشید و پس از پیوند هم حدود دو سال و نیم تحت نظر پزشکان بود. طولانی شدن دوره درمان، سختی هایی را برای خانواده وحید از نظر اسکان و مراقبت های پزشکی رقم زد، اما پس از آن وحید به لطف خدا و با یاری دانش متخصصان رویان سلامت خود را به دست آورده است.
پدر وحید می گوید: خانواده هایی که احتیاجمند پیوند سلول های بنیادی هستند برای شروع و ادامه درمان، احتیاج به حمایت مادی و معنوی دارند؛ زیرا گاهی این راه طولانی و سخت است.
نمونه های پیروز درمان با سلول های بنیادی؛ الهام نوجوانی که از بیماری لوسمی حاد لنفوئیدی نجات پیدا کرد
الهام دختر نوجوانی از اصفهان است که در سال 93 پزشکان بیماری او را ALL (لوسمی حاد لنفوئیدی) تشخیص دادند. درمان های رایج اولیه از جمله سه دوره شیمی درمانی روی الهام انجام شد که همگی بی نتیجه ماندند. پایان سلول بنیادی خون بندناف خواهرش او را درمان کرد.
پدر الهام درباره درمان الهام، می گوید: وقتی در سال 93 متوجه بیماری دختر اولم شدیم، مادرش باردار بود. پس از تولد دختر دومم، خون بندناف او را در بانک خون بند ناف رویان ذخیره کردیم و خوشبختانه نمونه خون ها تطابق داشت و در نهایت با استفاده از سلول های بنیادی خون بندناف نوزاد جدید به همراه یک کیسه دیگر از سلول های بنیادی خون بند ناف از بانک عمومی، پیوند سلول های بنیادی برای درمان بیماری لوسمی حاد لنفوئیدی الهام انجام شد و پیوند پیروز بود.
الهام نوجوان مبتلا به بیماری لوسمی حاد لنفوئیدی بود که پس از ناپیروز بودن سه دوره شیمی درمانی، پایان با سلول بنیادی خون بندناف خواهرش درمان شد
این پدر می گوید: تا قبل از عمل پیوند سلول های بنیادی، شیمی درمانی تنها درمان رایج و موثر بود که بسیار سخت و پرعواقب است. وقتی شیمی درمانی هم بی نتیجه ماند، امید دیگری نداشتیم تا اینکه پزشکان درمان سلول های بنیادی را پیشنهاد کردند.
الهام اکنون 16 سال دارد و سلامت خود را بدست آورده است.
نمونه های پیروز درمان با سلول های بنیادی؛ نجات کارن 6 ساله از بیماری آنمی آپلاستیک
کارن کودکی که از بیماری آنمی آپلاستیک رنج می برد، علاوه بر اینکه با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف به زندگی بازگشت، راستا جدیدی را در درمان به وسیله سلول های بنیادی خون بند ناف برای پزشکان و دیگر بیماران باز کرد.
آنمی آپلاستیک به نوعی از کم خونی گفته می گردد که در آن مغز استخوان، سلول های جدید خونی به اندازه کافی فراوری نمی نماید. در کم خونی معمولی تنها با کاهش گلبول های قرمز روبرو می شویم اما در آنمی آپلاستیک علاوه بر کاهش گلبول قرمز، با کاهش فراوری سایر سلول های خونی نیز روبرو هستیم.
کارن وقتی 6 سال داشت، مبتلا به بیماری شدید کم کاری مغز استخوان تشخیص داده شد و شانس عظیم اش این بود که موقع تولدش، خانواده بند ناف او را در بانک خون بندناف رویان ذخیره نموده بودند، او با استفاده از سلول های بنیادی خون بند ناف خودش به زندگی بازگشت
تا قبل از اینکه پزشکان، بیماری آنمی آپلاستیک کارن را به وسیله خون بندناف خودش درمان نمایند، فقط یک مورد درمان پیروز در این زمینه ثبت شده بود که آن مورد هم متعلق به ایران نبود. با پیروزیت در درمان کارن، دومین درمان پیروز بیماری آنمی آپلاستیک به وسیله پیوند خون بندناف خود بیمار به نام ایران ثبت شد.
کارن چیز زیادی از دوره بیماری به یاد ندارد؛ زیرا وقتی 6 سال داشت، مبتلا به بیماری شدید کم کاری مغز استخوان تشخیص داده شد و شانس عظیمی که داشت این بود که وقتی به جهان آمد خانواده اش بند ناف او را در بانک خون بندناف رویان ذخیره کردند.
از آنجا که درمان کارن در نوع خود در کشور بی سابقه بود، نگرانی و سختی های زیادی هم داشت اما ماحصل همه این کوشش ها، بازگشت یک کودک 6 ساله به زندگی با استفاده از جدیدترین امکان پزشکی به دست پزشکان بومی بوده است.
درمان های بیشتر با سلول بنیادی در پژوهشگاه رویان
علاوه بر درمان های پیروز بیماری ها با سلول های بنیادی که عملیاتی شده اند، در حال حاضر ثابت شده که سلول های بنیادی قادر به درمان محدوده وسیعی از بیماری های مزمن و حاد هستند و تحقیقات گسترده ای برای درمان انواع بیماری ها و ضایعات از جمله مسائل عصبی، ترمیم بافت های آسیب دیده قلبی و استخوانی، ترمیم سوختگی ها و ضایعات پوستی، ترمیم لوزالمعده و ترشح انسولین، پارکینسون، بیماری های قلبی، کبدی، دیابت، دیستروفی عضلانی، آسیب های نخاعی و سکته و ترمیم سایر بافت های آسیب دیده با استفاده از سلول های بنیادی در دست اجرا است.
انتهای پیغام/
منبع: خبرگزاری فارس