بیش فعالی یا ADHD چیست؟ علت و علائم در بچه ها و بزرگسالان - کشتی کروز

خبرنگاران | سرویس روانشناسی - ADHD چیست؟ ADHD مخفف Attention-deficit hyperactivity disorder است، به معنی اختلال کم توجهی ـ بیش فعالی. این اختلال شایعترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است و حدود 3٪ تا 5٪ بچه ها قبل از هفت سالگی به آن مبتلا می شوند.

طبق تحقیقات، بروز این اختلال در گروه های سنی 7 و 11 ساله بیش از سایر گروه ها است. یک تحقیق جالب در کانادا نشان داد که میزان بروز اختلال بیش فعالی برای پسران بین 6 تا 9 سال بالا و برای سنین 14 تا 15 سال پایین است؛ اگرچه بطور کل میزان بروز ADHD در پسر ها 9 و برای دختران 3 درصد است (1989). Chae Kim و Noh در سال 2003 در کره متوجه شدند که 9/4 درصد از بچه ها سرآمد مورد مطالعه شان دارای ADHD هستند. همچنین در مرکز گسترش سرآمد ها در دنور حدود 10 درصد از 3000 کودک سرآمد مورد مطالعه تشخیص ADHD داشتند. هرچند آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد، اما تعداد قابل توجهی از بچه ها سرآمد مبتلا به بیش فعالی هستند.

معمولا این اختلال با بالا رفتن سن بهتر می شود، اما آمار ها نشان می دهد 50 درصد بچه ها بیش فعال، در بزرگسالی همچنان بیش فعال مانده اند.

بیش فعالی یا ADHD چیست؟

همانطور که تا الان متوجه شده اید، ADHD همان اختلال بیش فعالی است. منتها معنی بیش فعالی در مقالات علمی کمی با آنچه ما عموما می شناسیم متفاوت است! معمولا انسان های بیش فعال انسان های بی ملاحظه و خرابکاری هستند که در بچگی از دیوار راست بالا می رفتند و برای پدر و مادرانشان یک روز خوش نمی گذاشتند. این بچه ها هرگز درک نمی شدند. کسی نمی دانست درس نخواندن و آرام و قرار نداشتن آن ها ناشی از یک مشکل مغزی است و همه این را به حساب بد بودن خود بچه و علاقه او به آزار و اذیت همه می دانستند. به بچه های بیش فعال ظلم بزرگی می شد وقتی نسبت به همسن و سالهایشان تنبیه های بیشتری شده یا در زیرزمین خانه محبوس می شدند.

اما امروزه نگاه تازه ای به بیش فعالی وجود دارد. بیش فعال ها معمولاً توانایی دقّت و تمرکز بر روی یک موضوع را ندارند. ممکن است یادگیری شان کند باشد. در عین حال فعالیت بدنی غیرمعمول و بسیار بالایی دارند. این اختلال با فقدان توجه، فعالیت بیش ازحد، رفتار های تکانشی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. با توجه به احتمال باقی ماندن این اختلال تا سنین بزرگسالی، هر کودکی با شک ADHD باید به دقت تحت نظر یک پزشک معاینه شود. برای کنترل شرایط این بچه ها دارو های مناسبی وجود دارد و آموزش های خوبی می توانند ببینند تا از بروز سایر مسائل در زندگی آن ها جلوگیری شود. بسیاری از این بچه ها، یک یا چند اختلال رفتاری دیگر نیز دارند. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند و اتفاقا برخورد نادرست والدین و بکارگیری خشونت در برخورد با این بچه ها به همین مسائل هم دامن می زند.

علائم بیش فعالی یا AHDH چیست؟

علائم این اختلال در بچه ها با بزرگسالان ممکن است متفاوت باشد. به همین دلیل این علائم را در دو دسته بندی جداگانه آنالیز می کنیم:

علائم AHDH در بچه ها

علائم اختلال کم توجهی ـ بیش فعالی به طور کلی در سه دسته قرار می گیرند: بیش فعالی یا همان فعالیت بیش از حد، بی توجهی و انجام حرکات آنی و بدون فکر قبلی. اما برای درک بهتر این علائم، می خواهیم نشانه های هر یک ازین دسته ها را بیان کنیم:

نشانه های بیش فعالی یا فعالیت بیش از حد

• این بچه ها نمی توانند یک جا ساکن بمانند. حتی وقتی روی جایگاه نشسته اند مدام پیچ و تاب می خورند.
• این بچه ها نمی توانند منتظر شخصی یا چیزی بمانند.
• احساس بی قراری دارند و می خواهند همواره در حال حرکت باشند. هر حرکتی مثل راه رفتن، دویدن و پریدن.
• از بازی های بی سر و صدا خوششان نمی آید.

نشانه های بی توجهی

• این بچه ها از دستوراتی که بهشان داده شده پیروی نمی نمایند یا آن ها را بطور ناقص انجام می دهند.
• خیلی وقت ها به حرف افراد توجهی نشان نمی دهند و اینطور بنظر می رسد که اصلا به دیگران گوش نمی نمایند.
• بسیاری از خرابکاری هایشان ناشی از بی دقتی است.
• از انجام فعالیت هایی که احتیاج به سکون و تمرکز دارند سرباز می زنند.
• حتی در فعالیت های روزمره هم فراموشکار هستند.
• وسایل شخصی شان را گم می نمایند.
• نمی توانند تکالیف شان را کامل نمایند.

نشانه های حرکات آنی بدون فکر قبلی

• این بچه ها در صف ها یا بازی ها نمی توانند منتظر بمانند نوبتشان بشود.
• در مدرسه و در برخورد با دیگران وقتی از آنان سوالی می شود وسط سوال می پرند تا جواب بدهند و نمی توانند صبر نمایند سخن شخص یا سوالش تمام شود.
• اغلب وسط حرف دیگران می پرند.
• خیلی از کار ها را بدون برنامه ریزی آغاز به انجام دادن می نمایند.

علائم AHDH در بزرگسالان

علائمی که در بزرگسالان دیده می شود هم با علائم بچه ها متفاوت است هم می تواند الزاما علامت خود اختلال نباشد بلکه علامت مسائل ایجاد شده ناشی از اختلال باشد. این علائم شامل موارد زیر هستند:

• عدم ثبات شخصیت
• افسردگی
• مشکل در روابط اجتماعی و ارتباط با دیگران
• تاخیر های زیاد، فراموشی و بدقولی
• اضطراب و استرس
• اعتماد به نفس پایین
• مسائل استخدام
• عدم توانایی در کنترل خشم
• به سرعت سرخورده و ناامید شدن
• خستگی مزمن
• اشکال در تمرکز هنگام مطالعه
• انجام کار های آنی و بدون فکر قبلی
• مصرف مواد مخدر که می تواند تفریحی یا بصورت اعتیاد باشد
• ضعف در مهارت های سازمانی
• تعلل و به تاخیر انداختن کار ها

عوامل بروز AHDH چیست؟

اینکه دقیقا چه عاملی باعث بروز اختلال بیش فعالی-کم توجهی می شود هنوز تعیین نیست. اما نکاتی که پژوهشگران با مطالعه مغز به آن رسیدند این است که عدم تعادل شیمیایی مغز و تغییرات مغز احتمال ابتلا فرد را بالا می برد. در این مطالعه دیده شد که بخش هایی از مغز که کنترل توجه و تمرکز را بر عهده دارند، در این بچه ها نسبت به بچه ها سالم فعالیت کمتری دارد.

وراثت هم یکی از عوامل زمینه ساز اختلال AHDH است. یعنی در خانواده هایی که والدین دچار این اختلال بوده اند، کودک هم مستعدتر بوده است.

بجز این عوامل دیگری که در بروز این اختلال موثرند عبارتند از:

• سو مصرف مواد و الکل در دوران بارداری؛ چون الکل و مواد مخدر بر روی مغز جنین در حال رشد اثر می گذراند.
• تغذیه نامناسب
• قرار دریافت در معرض تماس با مواد سمی چون سرب در اوایل دوران کودکی؛ چون این مورد هم بر مغز کودک در حال رشد اثر می گذارد.
• عفونت ها
• صدمه به مغز یا اختلالات مغزی

سخن آخر

امروزه درمان های خوبی برای کنترل بیش فعالی یا AHDH ارائه شده که شرح آن ها از حوصله این مقاله خارج است. این درمان ها که شامل مصرف کردن دارو های شیمیایی و رفتاردرمانی (برای ارائه تکنیک های خودکنترلی) می باشد، زندگی بهتری را برای مبتلایان با AHDH فراهم می نماید و اطرافیان هم بهتر می توانند با این مساله کنار بیایند. به هرحال تنها چیزی که موثر نیست خشونت است. چون معمولا اولین عکس العمل افراد نسبت به اشخاص بیش فعال همین است. باید قبول کنیم این حجم از ناآرامی و بی قراری در مبتلایان به اختلال AHDH واقعا تحت کنترل خودشان نیست و این اشخاص باید بیشتر درک بشوند.