تور ارزان چین: جلوه های فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در چین (1)

به گزارش کشتی کروز، روابط دو کشور ایران و چین ریشه در تمدن کهن و تاریخ دیرینه آنها دارد. از بیش از دو هزار سال پیش، این دو تمدن بزرگ در طول جاده های ابریشم دریایی و زمینی، در سطوح مردمی و دولتی، مبادلات گسترده فرهنگی، علمی و مالی داشته اند. تمدنهای کهن ایران و چین در عرصه های مختلف فکری، علمی، اخلاقی و اجتماعی در رشد جامعه بشری خدمات شایانی داشته و در مراودات دو طرفه نیز برجسته بوده اند. جلوه های مختلف فرهنگی و هنری و حتی مذهبی و در جهت جاده ابریشم در طول

تور ارزان چین: جلوه های فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در چین (1)

با ما همراه باشید و با تور ارزان چین از شگفت انگیزترین کشور دنیا دیدن کنید بر روی دیوار چین سلفی بگیرید، از قصر ممنوعه دیدن کنید و در خیابان شانگهای پیشرفته ترین آسیا قدم بزنید.

جلوه های فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در چین (1)

نویسنده: مرضیه دشتکی

روابط دو کشور ایران و چین ریشه در تمدن کهن و تاریخ دیرینه آنها دارد. از بیش از دو هزار سال پیش، این دو تمدن بزرگ در طول جاده های ابریشم دریایی و زمینی، در سطوح مردمی و دولتی، مبادلات گسترده فرهنگی، علمی و مالی داشته اند. تمدنهای کهن ایران و چین در عرصه های مختلف فکری، علمی، اخلاقی و اجتماعی در رشد جامعه بشری خدمات شایانی داشته و در مراودات دو طرفه نیز برجسته بوده اند. جلوه های مختلف فرهنگی و هنری و حتی مذهبی و در راستا جاده ابریشم در طول تاریخ دو تمدن را از یکدیگر متأثر ساخت. روابط ایران و چین پس از ظهور اسلام گسترده شد. حاملان اصلی اسلام به سرزمین چین ایرانیان بودند. ورود اسلام به چین با نفوذ زبان فارسی در این کشور توام شد؛به طوری که کلاسهای آموزش زبان فارسی در مساجد و مدارس سراسر چین دایر شد. می گویند اولین کتاب آموزش دستور زبان فارسی به زبان چینی نام دارد. این کتاب را با نام اسلامی نگاشته است. این امر نشان دهنده کثرت علاقه مندان به آموزش زبان فارسی در چین بود.

در دوران حمله مغول به غرب و شرق آسیا، اگرچه حکومتها در مقابل مهاجمان به زانو درآمدند، اما تمدن و فرهنگ کهن ایران و چین، فرهنگ مهاجمان را مغلوب ساخت. در دوران حاکمیت مغولهای به ظاهر فاتح، اما مغلوب فرهنگهای ریشه دار، فرصتی فراهم شد تا مبادلات فرهنگی، هنری و علمی بین ایران و چین اوج گیرد. دانش ایرانی در زمینه های پزشکی، ستاره شناسی، معماری، گیاه شناسی، سنگ شناسی و ادویه شناسی به چین راه یافت و سطح علمی این کشور را ارتقا بخشید. هنرمندان دو کشور در سبکهای مختلف هنری مخصوصا در زمینه های نقاشی، سفالگری، میناکاری و... از یکدیگر الهام گرفتند و تاثیر پذیرفتند. چین و زوایای ممتاز فرهنگی و هنری آن مورد توجه ادبا و شعرای ایرانی نهاده شد.

فردوسی - حماسه سرای بزرگ و نامدار ایران - در شاهنامه بارها از نقاشی چینی به زیبایی یاد نموده است. اندیشه های اسلامی حکمای بزرگی چون سعدی نیز به محافل علمی و آموزشی چین راه یافت. گلستان و بوستان قرنها کتاب آموزشی مساجد و مدرسه های مسلمانان چین بوده است. کافی است گذری به یونن و نینگ شیا، گنسو، جی نن، و سین کیانگ و... داشته باشیم تا از سبک معماری ساختمانهای قدیمی مذهبی، از واژه های مورد استفاده مسلمانان در امور مذهبی، از مساجد و کتیبه ها و مقبره های متعدد شخصیت های برجسته اجتماعی و دینی ایرانی الاصل و... گستردگی و عمق مبادلات تاثیرگذار بین دو کشور را احساس کنیم؛ که این نیز خود مدیون وجود ایرانیانی قدرتمند و با شعور و کیاست می باشد. نام شخصیت های بزرگی همانند چانگ جی می، دانشمند بزرگ ایرانی الاصل، لی شون شاعر پرآوازه ایرانی تبار، سیداجل عمر شمس الدین سیاستمدار خدوم و مدبر... تاریخ مبادلات سازنده و دوستی فرهنگی دو کشور را تداعی می نماید.

تعامل و رفت و آمدها بین ایران و چین از گذشته های دور آغاز شده که نماد آن جاده ابریشم است. جاده ابریشم خود آغازگر همکاری بین ایران و چین نبوده، بلکه همکاریها و تعاملها و داد و ستدهای بین ایران و چین بوده که این جاده را ایجاد نموده است. شاید بیش از هزاران سال قبل از جاده ابریشم، تعامل بین این دو تمدن آسیایی که تقریباً هم مرز بودند، وجود داشت. آنچه در جاده ابریشم رفت و آمد می کرد، به ظاهر بیشتر کالاهای بازرگانی بود؛ ولی از آثار تجاری مبادله شده در این راستا اندکی به جای مانده؛ در صورتی که همراه این کالاها فرهنگ و اندیشه و تفکر و شخصیت هایی مبادله شده که محسوس نبود، ولی اثر آنها پایدارتر از کالاها بود. با اندکی تأمل در تاریخ چین می بینیم که در جای آن فرهنگ، اقتصاد و اندیشه ایرانی حضور دارد.

شخصیت های بزرگی مانند شیخ اجل عمر شمس الدین اصلاح گر بزرگ که از زمامداران این خطه گشت تا شخصیت هایی مثل لی شون که زبان چینی را چنان فرا گرفت که به این زبان شعر می سرود و چنان برجسته گشت که نماد ادبیات چین شده، تا دهکده پارسیان، بندر زیتون و شهر چوانجو که آمیزه ای از فرهنگ ایران است، نشان دهنده رد پاهای ایرانیان است.

اما از نظر مسائل دینی، می دانیم که در چین یک دین و یک آیین بومی داریم و بقیه ادیان و آیینها همه وارداتی است. به این معنا که دین تائویی و آیین کنفوسیوسی هر دو بومی چین هستند و سایر ادیان و آیینهای دیگر (اعم از مانویت، زرتشتی گری، مسیحیت و اسلام و حتی بودیسم) همه از ایران وارد آنجا شده است.

از صندلی رفیع گذشته ایران هنوز در اذهان چینی ها خاطرات خوبی وجود دارد. اغلب کتابهای تاریخی شان مملو از ستایش و تمجید از پارس، پرشیا و ایران قدیم است. البته در تطبیق دادن ایران امروز با پارس قدیم مشکل دارند؛ چون نمی دانند ایران امروز همان پارس گذشته است! اما با توضیحی داده می شود، آغاز می نمایند به تعریف از ایران. می گویند هیچ ملتی به میزان چین تاریخ ندارد. تاریخ مکتوب چین به 8000 سال قبل برمی شود. در این آثار تاریخی حضور ایران ملموس است. در جای جای این تاریخ به نحوی اشاره به ایران، آن هم اشاره مثبت دیده می شود.

در حفاریهایی که در چین اجرا شده، باستان شناسان به دو مقبره مربوط به دوره برخوردند که در داخل آنها علاوه بر اشیای مقبره ای، تخته سنگهایی وجود داشت که رویشان با نقوش برجسته حجاری شده بود. نظیر این یافته ها و به اضافه مجسمه یک شیر سنگی، تا به امروز در چین و در قبور دوره های قبل از سلسله هان نمونه ای مشاهده نشده است. نقوش غالباً شامل جنگل ها، صحنه های شکار، ملاقاتها و تصاویری از اسبها بوده است. اغلب نقوش حجاری شده در چین، تا زمانی به وجود آمده که این کشور با دولت اشکانی در حال ارتباط سیاسی و بازرگانی بود و نقشها هم مربوط به همین دوره (یعنی سده های یکم و دوم میلادی) هستند. اسبهای منقوش در روی این تخته سنگها برخلاف اسبهای مغولی و چینی، اسبهایی بلندقامت و کشیده هستند که یادآور اسبان فرغانه و باکتریا می باشند؛ یعنی سرزمینهایی از آسیای مرکزی که خود زیر نفوذ فرهنگ و تمدن مستقیم ایران قرار داشتند و آن چیزی که باعث به وجود آمدن این سبک نوین در چین شده، اندیشه حجاری و کار هنرمندانه روی سنگ است که احتمالا از اشکانیان الهام گرفته شده است. در ضمنً وجود مجسمه شیرسنگی در یکی از گورها، روشن نماینده ارتباط پردامنه ایران اشکانی و چین در دوران باستان است. این حیوان به هیچ وجه در چین زندگی نمی کرد و در نوشته های قبل از هان ذکری از شیر نشده است و چینیان تا قبل از این دوره، هرگز شیر را ندیده بودند؛ بنابراین در مراودات دولتها شیر برترین هدیه ای بود که از طرف پادشاه اشکانی به دربار (106-89 پیش از میلاد)، یکی از امپراتوران سلسله هان فرستاده شده است. این حیوان به قدری در دربار مورد توجه نهاده شد که شاه هنرمندان را تشویق به ساختن مجسمه ای از روی آن کرد. از این به بعد است که هنرمندان نقش شیر را در نقاشیها، روی پارچه ها و سفالینه ها و دیگر آثار هنری وارد می سازند. جالب آنکه چینی ها به شیر می گویند.

یکی از شاهزادگان اشکانی در سال 148م وارد چین شد و نام را گرفت. وی 39 کتاب مقدس بودایی را از سنسکریت به چینی ترجمه کرد و ترجمه اش مورد ستایش نهاده شد. پس از آن در سال 190م، ایرانی دیگری با نام چینی با همکاری یکی از راهبان چینی به نام مشغول ترجمه کتابهای مقدس بودایی شد. ان سوان متن را برمی گرداند و یان فوتیائو یادداشت می کرد. (930-885م) یکی از شاعران مشهور اواخر دودمان تانگ است که از اخلاف - از بازرگانان ایرانی است. او 54 قطعه شعر از خود به جا نهاده است.2

جاده ابریشم در اعصار گذشته، طی حدود ده هزار سال، نقش عظیمی در نقل و انتقال مواد، فرهنگ، آیین، تکنولوژی، ایجاد و توسعه روابط فرهنگی و مالی و نزدیکی ملتها به عهده داشته است. از این راستا شیر و غزال و شترمرغ و شعبده بازی به دربار چین راه یافت. با ورود تخم نوغان چینی به سرزمینهای ایرانی، به تدریج ایرانیان خود را از قید انحصار فراوری ابریشم چینی رها ساختند، به طوری که در سده سوم و چهارم، در زمینه فراوری نساجی از شیوه های کامل تری استفاده کردند و پارچه هایی به مراتب لطیف تر از پارچه های چینی فراوری کردند، چنان که منسوجات ابریشمی ایران به علت داشتن نقشهای پرشکوه و رنگهای شفاف و درخشان از مقبولیت فراوانی برخوردار بود و کارگاههای نساجی چین از طرحها و نقشهای منسوجات ایرانی استفاده می کردند.

ایرانیان باستان که به چین آمدند، نخستین بار بر سرزمین منطقه خودمختار اویغورنشین قدم گذاشتند. شواهد بسیاری در ورود هنر ایران به این منطقه نیز وجود دارد. در خرابه های معابد قدیم واقع در برخی نقاط سین کیانگ، بارها تصویرهایی به سبک ایرانی کشف شده است. برخی از شخصیت های موجود درتصویر لباس ایرانی به تن داشته اند و قیافه شان نیز شبیه ایرانیان بوده است. از ترکیب مایه های هنری ایران عهد ساسانی و هنر چینی، نقاشی خارجی در تورفان پدید آمد که در هیچ جای دیگر مانند آن را از حیث کمیابی و زیبایی نمی توان یافت.

مکتب نقاشی از ایران به وسیله ایغورها به چین رفت و سپس در دوران مغول با تغییراتی از چین به ایران بازگشت و به عنوان نگارگری چینی مورد پیروی هنرمندان ایرانی نهاده شد. قلم مو نیز از ابداعات ایرانیان برای نقاشی بر روی سفال بود و نخستین بار همراه با هنر سفالگری و نقاشی بر روی سفال از ایران به چین رفته است. هنر سفالگری پیش از هخامنشیان از ایران به چین رفت و چینیان در این هنر سرآمد شدند.3 یکی دیگر از آثار تاریخی به جا مانده از دوران گذشته، آتشکده ای است در شهر شیان کنونی که به دست فیروز - پسر یزدگرد ساسانی - بنا شده است. این آتشکده خوانده می شود.4

در بخشی از کتاب که اولین کتاب تاریخ چین است و ایران را با نام معرفی نموده، از فهرستی طولانی شامل سی وهفت محصول که ایرانیان به چین می آوردند، گزارش شده که مهمترین آنها عبارتند از: طلا، نقره ، عنبر، مرجان، مروارید، شیشه، عقیق، کریستال، الماس، آهن، جیوه، مس، پنبه، منسوجات زربفت، زردچوبه، کندر، فلفل سیاه، صمغ، خرما و گل تاج الملوک. ایران در آن موقع مرکز تجارت بین المللی محسوب می شد و از نظر چینی ها کشوری ثروتمند و پیشرفته به شمار می آمد. در اوایل حکومت ایلخانان، صنعتگران بسیاری در رشته های مختلف از ایران به چین رفتند و هنر و فنون مختلف را به آن سرزمین منتقل ساختند.5 محصولاتی که از ایران به چین صادر می شد، عبارتند از: اسفناج، انگور، خرما، پسته، بادام، عناب، آنقوزه، زیره، چغندر و یونجه، بعلاوه بازی چوگان، هنر بندبازی (آکروباسی)، چنگ، سُرنا و سنتور.

از دوره حکومت دودمان و در قرن هفتم، کشتی های چینی مستقیماً به خلیج فارس می رفتند و کشتی های ایرانی در شهر واقع درجنوب چین پهلو می گرفتند. کشتی های بازرگانی ایرانی که در آن هنگام به مشهور بودند، هر یک ششصد یا هفتصد مسافر را در خود جای می دادند. به طور کلی نفوذ فرهنگ ایران به چین از سه طریق صورت می گرفت:

1) از راه دریا که بنادر ایران را به سواحل جنوبی چین متصل می ساخت. ایرانیان بسیاری در شهرهای ساحلی چین خانه ساختند و با زنان ازدواج کردند و در آن کشور ماندند. زبان و فرهنگ بازرگانان ایرانی در استانهای ساحلی فوجیان و گوانگ دونگ آن چنان نفوذ یافت که مساجد و تاسیسات عام المنفعه به سبک ایرانی و با نام فارسی ساخته شدند.

2 ) از راه زمینی جاده ابریشم که چین را به وسیله ایران به اروپا متصل می ساخت، روابط تجاری گسترده باعث مبادله عقاید و افکار در کلیه رشته های دانش بشری می شد. تبلغی و انتشار ادیان مختلف مانند زرتشتی، مسیحیت نستوری، مانوی و اسلام از جمله مبادلات فرهنگی به شمار می رود که از راه ایران به چین رفتند. هنوز هم در شهرهای اطراف جاده ابریشم بسیاری از آثار اسلامی و ایرانی دیده می شود.

3) به وسیله کوچ قبایل مسلمان آسیای مرکزی به سرزمین چین. بر اثر این کوچها بسیاری از مردم مسلمان که برخی از آنها ایرانی و شیعه مذهب بودند - مانند قزلباشها و سالارها - در چین سکنی یافتند. این امر را می توان از کثرت کلمات فارسی در محاورات روزمره و حتی مراسم عبادی مسلمانان پراکنده در سراسر چین ملاحظه کرد.6

مجدداً به این نکته اشاره می شود که تبادل فرهنگی ایران و چین به دست بازرگانان انجام شده است. در واقع برقراری روابط بازرگانی موجب نقل فرهنگ و تمدن از ایران به سوی چین شده است. نام بسیاری از محصولات ایران وارد زبان چینی شده و مردم چین آن را به لفظ و لهجه خود درآوردند؛ چنان که روی هم رفته نزدیک به 220 کلمه فارسی به زبان چینی وارد شده است.7

در ناحیه ای در شرق شهر یانگ جو از استان جیانگ سو جایی هست به نام . ساکنان این ناحیه از اعقاب بازرگانان ایرانی هستند که در عهد خاندان تانگ (907-618 میلادی) در آنجا سکنی گزیدند. نام این دهکده، راه و روش زندگی متفاوت با دیگر جاها و چهره دگرگون مردم این روستا از روستاهای مجاور مجزا و تعیین است. ساکنان این روستا از اعقاب پارسیان بازرگانی هستند که در آن دوران به چین آمدند. چهره این افراد با چشمانی در عمق نشسته، بینی راست و ریش انبوه به ایرانیان شباهت دارد. در سلسله تانگ، یانگ جو از بنادر عمده بازرگانی بین المللی آسیا بود و جاده ابریشم را به خط ارتباطی دریا پیوند می داد.

دراین سالها حدود پنج هزار ایرانی و عرب برای کارهای تجاری در این ناحیه مستقر شدند. بیشتر پارسیان به داد و ستد مروارید و دیگر سنگهای گرانبها پرداختند. امروزه، هنوز مردم این نواحی در خصوص کسی که خودنمایی می نماید و ثروت و دارایی خود را به دیگران می کشد، ضرب المثلی دارند که نشان از گذشته پرافتخار مردم ایران دارد: وجود این دهکده حاکی از آن است که در آن دوران،به قدری ایرانی در این منطقه ها سکونت داشتند که اکثریت جمعیت را تشکیل می دادند و دهکده را به نام جمع خود می خواندند.8

پی نوشت ها :

1- کیومرث امیری، زبان فارسی در دنیا - چین، دبیرخانه شورای توسعه زبان و ادب فارسی 1378، ص 20 - 19

2- همان، ص 60

3- همان، 125 و 132

4- همان، ص 140

5- همان، ص 49 - 46

6 - همان، ص 59 - 58

7- همان، ص 62

8 - همان، ص 146 - 144

ادامه دارد ......

منبع: www.ettelaat.com

منبع: راسخون
انتشار: 8 آذر 1400 بروزرسانی: 8 آذر 1400 گردآورنده: cruisero.ir شناسه مطلب: 2063

به "تور ارزان چین: جلوه های فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در چین (1)" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "تور ارزان چین: جلوه های فرهنگ ایرانی و حضور ایرانیان در چین (1)"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید