نگهبان شب؛ فیلم کندی که یک ساعت اول فقط فضاسازی می نماید - کشتی کروز

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران؛ محمد شجاعی؛ به نظر با فیلمی که ادعای روستایی مسلک دارد رو به رو هستیم. حال اگر بخواهیم واژه روستایی مسلک که گفته را در ادامه شرح دهیم که منظور چیست، باید به واکاوی این دو کلمه بپردازیم.

در شهرهای بزرگ عموما شهروندان یک سرگشتگی و عجله ای دارند و دائما به اصطلاح در حال بدو بدو اند ولی در روستا اینگونه نیست و عموما روستاییان در یک آرامشی فعالیت انجام می دهند. اصطلاح بدو بدو یا عبارت سینمایی ریتم تند که در شهر شرح داده شد را می توان نمونه و تاثیرش را در موسیقی هم دید. برای مثال در ایران که آنالیز می کنیم، می بینیم پدیده موسیقی رپ از شهر تهران آغاز شده است، زادگاهش یک کلان شهر است، کمتر به روستاها سرایت نموده است و بیشتر کلان شهرها را تحت تاثیر قرار داده است. از همین مورد می توان تفاوت در سبک زندگی ها را مشاهده کرد.

بر همین اساس مردم شهر به دلیل سبک زندگی ای که دارند اساسا با ریتم تند همگامی دارند و ریتم پایین را نمی پذیرند. برای مثال در سینما هم فیلم هایی که در سالیان اخیر در کلان شهرها خیلی بهشان توجه شده می توان عمدتا به فیلم های هالیوودی نظیر فیلم های نولان، فیلم های مارولی، فیلم های فینچر و... اشاره کرد که عمدتا ریتم های بسیار تندی دارند و مسئله فیلم خیلی سریع بیان و مخاطب تا انتهای فیلم همگام با فیلم مسئله محور پیش می رود.

حال می توان فیلم را از این زاویه نگاه کرد. همانطور که پیشتر گفته شد آدم های شهری اساسا عادت دارند زندگی را به اصطلاح روی دور تند ببینند، برای همین فیلمی که میرکریمی کارگردانی کردند اصلا نمی تواند به چنین مذاقی خوش بیاید. زیرا این فیلم با کندیِ قابل ملاحظه ای جلو می رود. برای مثال این فیلم حوالی یک ساعت فقط فضاسازی می نماید و هیچ اتفاق خاصی که بتوان آن را حادثه معنا کرد اتفاق نمی افتد و در فیلم انگار در روزمره به سر می بریم و مخاطب کاملا به همه چیز غیر از فیلم و بعلاوه فیلم توجه دارد.

فیلم در پرده اول خیلی کند و آرام آغاز می گردد و جلو می رود، روابط شکل می گیرد، شخصیت ها ساخته می شوند و فیلم همین گونه تا آخر با پلان های طولانی ادامه می یابد. البته فیلم در سکانس های سرانجامی ریتم تندتری پیدا می نماید. یکی از عواملی که احتمالا تماشاگران را نه چندان ناراحت از سالن سینما خارج می نماید، سرانجام فیلم است. فیلم در سکانس های سرانجامی خودش را پیدا می نماید و با ریتم خوب و نویی گام برمی دارد ولی حیف که همین ریتم پیدا کردن در سرانجام فیلم نیز با سرانجامی نه چندان دندانگیر و شعاری به اتمام می رسد.

نکته ای که تا سرانجام فیلم مسئله است و تقریبا قریب به اتفاق تماشاگرانی که سالن سینما را ترک می کردند سوال داشتند این بود که بالاخره محسن کیایی که پول معلمان را بالا کشیده است و می خواهد فرار کند آدم بدی است یا خیر، کلاهبردار است یا خیر، اگر کلاهبردار است و این حجم بسیار از معلمان وامانده را دارد بیچاره می کند چرا دلش برای شخصیت اصلی ما (رسول) سوخته است و دویست میلیون برای او کنار گذاشته است؟

علاوه بر مطالب بالا این نکته بسیار مهم تر جلوه می نماید که فیلم (در کلام) می خواهد همگام با مردم روستا عمل کند و در جاهایی نیز پیروز بوده است. برای مثال در جایی می بینیم رسول به محسن کیایی می گوید: من فکر کردم خدا تو رو برای جلوی راه من قرار داده است. یا اینکه برای رسول نظام خانواده را نظام ارزشمندی می داند و یکی از غایات زندگی را خانواده داری می داند. بعلاوه در تمام فیلم می بینیم که فیلم می خواهد فرد روستایی صاف و ساده ای را نشان دهد که وارد شهر شده است و بسیار آدم پاکی است.

این همگامی با مردم روستا خیلی از اوقات نیز در تصویر اینگونه به نظر نمی رسد و فیلم باورپذیری خود را از دست می دهد زیرا اولا اگر رسول این اندازه صاف و ساده است و تا انتهای فیلم نیز به تحول تصمیم گیری رسیده است پس چرا بعد از اینکه محسن کیایی به او پیشنهاد رشوه داد، او را تحویل قانون و معلمان نداد و به او فرصت فرار داد؟ دوما این شخص روستایی چرا این اندازه احمق نشان داده شده است که بعد از چندین اتفاق نمی فهمد که مهندس کلاهبردار است؟

تقریبا کل فیلم دوربین روی دست گرفته شده است. دوربین روی دست برای عموم تماشگران سینما معنای حالت تشویش و اضطراب را دارد. فیلم اساسا فیلم آرام و با ریتم کند است، حال دوربین روی دست چرا برای فیلمبرداری این فیلم انتخاب شده است و دوربین این شدت تکان می خورد جای تامل و شگفتی دارد.