سفر خانوادگی به لنکاوی، مالزی - کشتی کروز

بچه های من با اشتیاقِ تمام روی قایق موتوری ایستاده اند و در پیِ درخششی از طلا در آن اعماق تیره هستند. چیزی آن زیر وجود دارد که موجب موج روی سطح آب می گردد. بچه ها رو به من کردند و با لحنی معترضانه گفتند: اینجا که هیچی نیست!

دختر 8 ساله ام، رای، نگاهی به برادرش لوکای 6 ساله کرد تا ببیند او چیزی پیدا نموده است یا نه.

خم شدم تا بچه ها رو بگیرم. بهشون گفتم، نوکِ انگشت هاتونو به کناره های قایق بذارید و ازشون خواستم زیاد دور نشن.

هر دوی اونها، مثل همه بچه های دیگه، با دقت در حال جستجو بودند تا اینکه چیزی از درون آب بیرون آمد و به صورت رای خورد.

لوکا: مامان، تو هم دیدیش؟

رای با خنده بزرگی که روی لب هاش بود، گفت، اون خورد به چشمم! بهم سیلی زد! بهم سیلی زد!

در واقع ما به یک ماهیِ تیرانداز (از خانواده ماهی های خاردار) برخورده بودیم. نوعی ماهی طلایی رنگ با خطوط سیاه رنگ روی پشتش که شهرتش به خاطر شکار حشرات با پرتاب قطرات آب به سوی آنهاست؛ به عبارت دیگر، آب دهان خود را روی طعمه ها می اندازد. ماهیِ تیرانداز که طولش به 10 سانتی متر می رسد، تنها یکی از چندین گونه ای است که ما در این هزارتویِ 550 میلیون ساله دیده ایم؛ هزارتویی که از انواع کرنا و چندل (درختچه های حاره ای زیستگاه ماهی ها و میگو ها) پر شده و در واقع پارک جنگلیِ کلیم کراستِ لنکاوی را تشکیل داده است. دیگر گونه ها شاملِ عقاب دریایی، زغن (پرنده حشره خوار)، سمور آبی و ماهیِ واکینگ فیش و البته به علاوه یک طبیعت شناسِ حرفه ای به نامِ آیدی عبدالله است که همراهِ تورِ سفری ما هستند. او امروز ما را از دلتای رود در کرنای هتل عبور خواهد داد. عبدالله با اشاره به صخره ها، می گوید:

سنگِ آهک، از به هم فشرده شدنِ چندین میلیون ساله موجودات و حشرات کوچک در کنار هم تشکیل شده است. این منطقه 650 میلیون سال قبل با فشارِ قاره استرالیا شکل گرفته است. جزایری که شکلی ابتدایی و ناموزون داشتند. چشم انداز کراستی که می بینید از سنگ آهک تشکیل شده است؛ اما بقیه از گچ و کربنات کلسیم ساخته شده اند. سنگ هایی که اینجا هستند، با گذر زمان و فرسایش آب به این شکل، گرد و لغزنده شده اند.

رای می پرسد: چه اتفاقی برای موجودات دیگه افتاد؟ دایناسور ها؟

عبدالله پاسخ می دهد: همگی در هم فشرده و تجزیه شدند.

حدس می زنم عبدالله در نیمه های دهه پنجم زندگی اش است؛ او داستان گویِ مجذوب کنندهی است که قبلا مربیِ پرواز و مسئولِ جایگاه سوختگیری بوده که در کار دومش (سوختگیری) و در جریان یک تصادفِ قایق موتوری صدایش کلفت و خشن شده است.

دیگر علایق او عبارت اند از: طبیعت، خانوداه اش (سه فرزندِ نوجوان و همسرش که طبق سنت مالزیایی بسیار دیر ازدواج کردند)، عکاسی (که با افتخار، بهترین دوربین های منطقه را از آنِ خود می داند) و البته خودرو؛ اما علاقه اش به خودرو چندان زیاد نیست. خودروی او، یک پژوی 306 است. طولی نکشید که همکار من و او در خصوص خودرو، آغاز به بحث کردند و حسابی گرمِ سخن شده اند.

اما خوشبختانه، آیدی عبدالله، بحث را دوباره به طبیعت باز می گرداند. در حالی که به آرامی در رودخانه حرکت می کنیم، نسیمِ خنکی به استقبال گرمای استوایی می آید. عبدالله با اشاره به گِل و لای کنار رودخانه از ما پرسید: قبلا ماهیِ واکینگ فیش ندیدین؟ نه؟

بچه ها گفتند: کجاست؟ نمی تونم ببینمش! اوناهاش! ببینین، اونجاست!

بالاخره توانستم یه واکینگ فیشِ پوشیده از گِلِ مایل به رنگ قهوه ای ببینم که در حال عبور از میان گِل ها بود. این ماهیِ کوچکِ 5 سانتی متری که شبیه مارماهی هم هست، دو پا در جلو و یک دُم دارد که اکسیژن را جذب می نماید و البته یک آبشش هم برای آب. این فقط یکی از موجوداتی است که در کنار درختچه های سرسبز کرنایِ جنگل زندگی می نماید؛ که البته خیلی هم از کنار رودخانه دور نیست. چیزهایِ عجیب زیادی وجود دارد که آیدی به ما نشان دهد. او با اشاره به یک درختچه کرنای ستبر نزدیک قایق می گوید که آن یک درختِ متحرک است.

آیدی در خصوص آن گفت:

این درختان، می توانند طی 15 تا 20 سال حدود نیم متر حرکت نمایند. در واقع این درختان، به عنوان سدی بین زمین و خشکی عمل می نمایند و آب را به وسیله غشایِ ریشه خود تصفیه می نمایند. برگ های این درختان، عملا نمکِ آب را بیرون داده و آن را به رنگ زرد درمی آورند و در نهایت آب شیرین را در قسمت زیرین خود انباشته می نمایند.

لوکا با حرکت کردن به این سو و آن سو، ادای شخصیت هایِ درختیِ فیلمِ محافظان کهکشان را در می آورد. آیدی نحوه حرکت درختان را برای ما شرح داد؛ ریشه ها درخت را به بالای زمین حرکت می دهند (هرچه زمینِ احاطه شده به وسیله درخت بیشتر باشد، به همان مقدار، ثابت تر می ماند).

این حرکت به قدری ادامه می یابد که ریشه ها برای تشکیل درختِ سوم، به درخت دیگری متصل شوند. این نهایتِ جامعه گرایی است. هر چیزی کاملا در راستای دیگری در حال حرکت است.

این درسِ زیست شناسی برای گروه ما بسیار مجذوب کننده بود. همگی از داستان های علمیِ و سرگرم نماینده آیدی لذت می بردیم.

او دوباره اشاره می نماید؛ خرچنگ ها رو ببینید! به سمت شما می آیند!

گِل و لای چسبناک جنگل، خانه موجودات بسیاری است که می توانند در گوشه ای از آن آرام گیرند. خرچنگ های کاونده ای که رنگ قهوه ایِ مایل به قرمز دارند، چنگکِ بزرگی دارند. این ها در ابتدا فریبنده و کم تعداد به نظر می رسند، اما اگر با دقت نگاه کنید، متوجه خواهید شد که حدود 60 خرچنگ بر هر متر مربع وجود دارد که زمین را به کلی پوشانده اند!

آیدی می گوید، این خرچنگ ها، منبع غذایی مهمی هستند. مگر اینکه قد شما یک سانتی متر باشد که در این صورت، شما منبع غذاییِ خرچنگ ها خواهید بود!

دو تا خرچنگ ها دیدیم که در کنار یکدیگر فرو رفته بودند؛ حرکت شان شبیه به پایکوبی مکزیکی بود! ظاهرا خرچنگ های نر، وقتی می خواهند برای خود جفتی برگزینند یا حریفی برای خود بطلبند، این گونه در خود می پیچند و بالا و پایین رفته و چنگک هایشان را به صورت افقی نگه می دارند. اگر خرچنگی از خرچنگ دیگر بخواهد نزدیکش برود، چنگک های خود را به صورت گرد درآورده و تکان می دهد.

خرچنگ های نر، آن قدر برای به دست آوردن خرچنگ ماده می جنگند که آن را مال خود نمایند. اگر خرچنگ ها احساس خطر نمایند یا در نقطه ای تنگ و فشرده قرار گیرند، چنگک های خود را می بُرند. در حالی که بچه ها در حال بازی با چنگک های خرچنگ ها هستند، به قلمرو میمون های مکک (نوعی بوزینه دُم کوتاه) می رسیم که به نظر بسیار بازیگوش و کنجکاو هستند. با ایستادن قایق، همه این میمون های باهوش به ما خیره شدند. آیدی هشدار داد، هر زمانی که به اینجا می آیید، به آن ها غذا ندهید. میمون ها با ناراحت جلوه دادن خود، سعی در فریب شما خواهند داشت. آن ها بسیار باهوش اند و داستان غم انگیزی در چشمانشان وجود دارد: شوهرم به من غذا نمی دهد یا چند روز است که غذا نخورده ام! آن ها از دور خیلی بانمک و دوست داشتنی هستند، اما غذا دادنِ نادرست ممکن است به مرگ آن ها منجر گردد. میمون ها همچون انسان ها نمی توانند کربوهیدرات های پیچیده را هضم نمایند. آن ها از ما غذا می خواهند تا سیر شوند، اما به راحتی سیر نمی شوند. اگر می خواهید میمون ها را به وجد بیاورید، یک بسته چیپس به سمتشان پرتاب کنید. اما آیدی هشدار می دهد، سیب زمینیِ پُر نشاسته داری مثل این چیپس ها، باعث تشنگی میمون ها می گردد. به جای چیپس به آن ها میوه دهید. آیدی عبدالله در ادامه می گوید بعضی از میمون ها به ترساندن گردشگران عادت نموده اند و با پریدن از شاخه ها به داخل قایق و دزتماشا غذا و وسایل آنان موجب ترس و ناامنی گردشگران شده اند. باید قیافه عصبانیِ میمون ها را می دیدید، وقتی که می خواستند داخل قایق بپرند، ولی شاخه قطع می شد!

بعد از پشت سر نهادنِ خانواده میمون ها به آواره های ساختمان های آجری رسیدیم که بقایای کارخانه زغال سازی بودند. چوبِ درختان کرنا و چندلِ محلی به آرامی می سوزند که در نهایت زغالِ مرغوبی از آن ها فراوری می گردد که عمدتا به ژاپن صادر می گردد. متأسفانه این کارخانه تأثیر مخربی بر زیست بوم منطقه داشته است و فضولات آن موجب کم شدن و مرگ و میر ماهی های رودخانه و نیز انقراض تقریبیِ عقاب های دریایی شده است. این کارخانه در سال 2000 بسته شد و در پیِ آن صندوق خیریه ای برای پاکسازی منطقه و آب ناحیه و نیز بازگرداندن منبع غذایی برای عقاب های دریایی راه اندازی شد.

با رفتن به منطقه ها شمال شرقی در رودخانه کیلیم، رگه هایی از موفقیتِ ابتداییِ این پاکسازی را دیدیم.

طی 20 دقیقه آینده برنامه ما رفتن به نمایشی است که در آن کایت ها به پرواز درخواهند آمد و نیز عقاب های دریایی برای گرفتن شام خود به داخل رودخانه شیرجه می زنند.

عقاب ها می توانند طعمه خود را از فاصله 1600 متری زیر نظر یگیرند؛ بعلاوه می توانند 64 کیلومتر در ساعت، با بال های باز خود، به نرمی در آسمان حرکت نمایند.

آیدی کماکان در حال عکاسی با دوربین خود برای ثبت تصاویری برای فیلم مستندش است.

بالاخره کمی جلوتر آخرین شگفتیِ سفر خود را دیدیم؛ یک افعیِ فلس دارِ زرد و خاکستری رنگ که سرش را برای پنهان ماندن از دید عقاب دریایی مخفی نموده است.

آیدی می گوید اگر این مار ها رنگشان تیره باشد، به هر چیزی حمله خواهند کرد، زیرا این تغییر رنگ به دلیل صدمه تماشا به چشمانشان است که به هرچه عصبانی تر شدنشان یاری می نماید.

رای پرسید: خطرناکه؟

آیدی: تا حالا ندیده ام کسی با سم این مار کشته گردد؛ به آن صورت، کشنده نیست.

همین طور که به مار نزدیک می شویم، رای با ترس و تعجب به ما می نگرد. وقتی که نزدیکش شدیم، آیدی گفت، خیلی خب! کافی است، زیرا نمی خواست، بهای کنجکاویِ رای، یک نیش تلخ باشد.

روز بعد، از سکوی خانه ساحلی مان میمون ها را نگاه می کردیم که با پریدن به این سو و آن سو در حال ورزش کردن بودند.

میمون ها در قد و مقدار های مختلف از جمله مادر و بچه ها در پی رهبر گروه راه افتاده بودند. دوربینم را برداشتم و آغاز به عکاسی کردم.

میمون نری که به نظر می آمد رئیسشان است، به ما نگاه می نماید و با بی اعتنایی به سمت ما می آید. ما در اتاقمان و کنار پنجره آرام نشسته بودیم، اما با نزدیک شدن میمون فرار کردیم.

از پشت شیشه پنجره دیدیم که آن میمون، صدف هایی را که روز قبل جمع آوری نموده بودیم با خود برد!

حالا واقعا کی برای گردش آمده؟ ما یا میمون ها؟!