آرامگاه شیخ احمد راشد مدنی در بستک - کشتی کروز

تعیینات بنا

نقشه بنا به شکل مربعی است که هر ضلع آن 4/20 متر طول دارد. ورودی در شمال بنا و به شکل ایوانی است با نقشه مستطیل شکل که درون آن راهرویی با طول 2/50 و عرض 1/85 قرار گرفته است که به بخش اصلی مربع شکل راه دارد. بالای ایوان ورودی یک گنبد نیم کروی کوچک و بر روی ساختمان مقبره، در وسط ضلع جنوبی مقبره نیز گنبد مخروطی شکل قرار گرفته است. ارتفاع گنبد ورودی از سطح زمین حدود 5 متر و ارتفاع گنبد اصلی حدود 7/50 است. در رأس گنبدها، عنصری عمودی شبیه گلدسته قرار گرفته است. درون ساختمان مقبره، در وسط ضلع جنوبی و روبروی ورودی، محرابی در ارتفاع 2 متر و عرض 1/50 متر قرار گرفته است که درون آن کتیبه ای به تاریخ رجب 1264 هجری قمری دیده می گردد. در وسط اضلاع غربی و شرقی نیز طاقچه هایی مربع شکل با ابعاد 90*90 تعبیه شده است. مقبره اصلی در وسط و به صورت مستطیلی است که 100 متر طول و 60 سانتی متر عرض دارد، در هرکدام از گوشه های بنا نیز 2 قبر و مجموعاً 8 قبر دیگر در اطراف قبر اصلی قرار گرفته است که تنها نام دو نفر از آن ها (به نام مصطفی خان فایز بستکی و محمدتقی خان صولت الملک مدنی) تعیین است.

بنای آرامگاه از سنگ های بدون تراش و ملات ساروج ساخته شده و در ازاره داخلی دیوارها سنگ مرمر به کار رفته است. در نمای دیوارهای داخلی و خارجی از روکش گچی استفاده شده است.

نوع بهره برداری و خصوصیات شاخص بنا

نقشه و نمای کلی بنا یادآور آتشگاه های دوره ساسانی است و گنبد مخروطی شکل بنا و گلدسته عمومی در رأس آن را می توان با گنبد معبد هندوها در بندرعباس مقایسه کرد.

تزیینات آرامگاه را می توان به دو دسته کلی تزیینات درونی و تزیینات بیرونی تقسیم کرد.

وسط اضلاع غربی و شرقی بخش اصلی بنا و بخش مستطیل شکل ورودی با طاقچه هایی با سقف قوسی شکل تزیین شده است، طاقچه های بخش اصلی نسبت به طاقچه های بخش ورودی عظیم تر هستند.

بالای در ورودی نیز پنجره ای مشبک از سنگ مرمر دیده می گردد که وسط قاب گچی قرار گرفته است.

در وسط ضلع جنوبی بنا، محرابی دیده می گردد که به شکل یک طاق نما و از گچ ساخته شده است. درون این طاق نما و زیر طاق آن کتیبه ای از سنگ مرمر دیده می گردد، ازاره مرمری محراب نیز با لوزی های برجسته ای تزیین شده است.

سنگ قبر اصلی در مرکز بنا از سنگ مرمر ساخته شده است و با کتیبه، گل و برگ تزیین شده است، بخش داخل گنبد با گچ بری به شکل گل و برگ تزیین شده است.

نمای بیرونی اضلاع شرقی غربی و جنوبی بنا هر کدام با 3 طاق نما تزیین شده، طاق نماهای مرکزی عرض بیشتری دارند و پوشش طاق آن ها برخلاف طاق نماهای دیگر که به صورت طاق قوسی شکل کامل است، به شکل طاقی که بالای آن یک سطح افقی قرار گرفته است و قوس طاق به صورت کامل نیست.

نمای ورودی بنا با چنین طاق نمایی تزیین شده اما پشت آن یک طاق کامل قوسی شکل دیده می گردد که از دو طرف بر روی نیم ستون هایی با مقطع نیم دایره قرار گرفته است.

سرستون نیم ستون ها به شکل گلدان برگشته است، نمای بیرونی اضلاع غربی و شرقی بخش ورودی نیز هرکدام با یک طاق نما تزیین می گردد که شکل آن با دو نوع قبلی متفاوت است به طوری که پوشش طاق نماها با یک قوس کوچک تر در یک سطح بالاتر بسته می گردد.

در لبه سقف بخش ورودی تزیینات مضرسی به شکل نیم دایره دیده می گردد. همین تزیینات اما به شکل وارونه بین طاق ورودی و لبه سقف نیز وجود دارد. نمای گنبد با یک ردیف افقی از نیم بیضی های برجسته تزیین شده و در اطراف گلدسته نیز تزیینات برجسته ای به شکل گلبرگ به چشم می خورد.

شرح ضروری و اختصاصی بنا

درون بنای مقبره علاوه بر قبر اصلی که در وسط قرار گرفته است و متعلق به شیخ احمد است در هر کدام از گوشه ها دو قبر و مجموعاً 8 قبر دیگر قرار گرفته است. صاحبان دو قبری که در گوشه جنوب غربی قرار دارند تعیین است، به گفته اهالی بستک یکی از آن ها متعلق به مصطفی خان فایز بستکی حاکم بستک و سازنده و معمار این بنای آرامگاه است. این شخص فردی نیرومند بوده که علاوه بر کار حکومت به ساخت مسجد و برکه نیز می پرداخته است.

قبر دیگر متعلق به محمدخان صولت الملک فرزند مصطفی خان است. این شخص نیز از سال 1305 به مدت 40 سال حکومت بستک را به عهده داشت. او سازنده و معمار حمام خان بستک بوده است. متأسفانه صاحبان بقیه قبور تعیین نیستند زیرا این هشت قبر فاقد هرگونه کتیبه و سنگ نوشته اند.